Thuốc từ hợp chất của y học cổ truyền Trung Quốc được tìm thấy có thể cải thiện khả năng sống sót của chuột bị ung thư não ác tính.
Ung thư não ác tính là loại ung thư não phổ biến và hung hăng nhất. Điều trị tiêu chuẩn là hóa trị, xạ trị và phẫu thuật, nhưng chúng không thể chữa khỏi hay ngăn chặn bệnh. Các nhà khoa học đã phát hiện ra một loại thuốc từ hợp chất tự nhiên có trong y học cổ truyền Trung Quốc có khả năng làm chậm sự phát triển của khối u và cải thiện khả năng sống sót của chuột. Thuốc này có tên là 6’-bromoindirubin acetoxime (BiA) và được dựa trên indirubin, một thành phần hoạt tính của bài thuốc Đương Quy Long Hồi Hoàn (Dang Gui Long Hui Wan). Nghiên cứu này được công bố trên tạp chí Cell Reports Medicine vào ngày 14 tháng 4 năm 2023.
BiA là một loại thuốc từ hợp chất indirubin, có trong cây thuộc chi Indigo và bài thuốc Đương Quy Long Hồi Hoàn.
BiA có tác dụng đa mục tiêu trên các đặc điểm quan trọng của ung thư não ác tính, như kích thích tự phân giải tế bào (autophagy), ức chế sự di căn và xâm nhập (migration and invasion), và làm giảm sự kháng cự với xạ trị.
BiA làm chậm sự phát triển của khối u và kéo dài tuổi thọ của chuột bị ung thư não ác tính trong nghiên cứu trên động vật.
BiA được đóng gói trong các hạt nano để dễ dàng hấp thu qua đường tiêu hóa và vượt qua hàng rào máu não.
BiA là một ứng viên tiềm năng cho điều trị ung thư não ác tính ở người và cần được kiểm tra trong các thử nghiệm lâm sàng.
Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (American Cancer Society), khoảng 13.000 người Mỹ sẽ chết vì loại ung thư này vào năm 2023. Điều trị tiêu chuẩn là hóa trị, xạ trị và phẫu thuật, nhưng chúng không thể chữa khỏi hay ngăn chặn bệnh. Thời gian sống trung bình sau khi chẩn đoán chỉ khoảng 15 tháng.
Do đó, các nhà khoa học đang tìm kiếm các phương pháp điều trị mới và hiệu quả hơn cho bệnh nhân ung thư não ác tính. Một trong những phương pháp đó là sử dụng một loại thuốc từ hợp chất tự nhiên có trong y học cổ truyền Trung Quốc, gọi là indirubin. Indirubin là một thành phần hoạt tính của bài thuốc Đương Quy Long Hồi Hoàn, được dùng để điều trị các bệnh mãn tính. Indirubin có khả năng ức chế sự phân chia của tế bào ung thư và làm giảm sự tạo mạch máu mới cho khối u.
Các nhà khoa học đã phát triển một dẫn xuất của indirubin, gọi là 6’-bromoindirubin acetoxime (BiA), và nghiên cứu tác dụng của nó trên chuột bị ung thư não ác tính. Họ phát hiện ra rằng BiA có tác dụng đa mục tiêu trên các đặc điểm quan trọng của bệnh, như kích thích tự phân giải tế bào (autophagy), ức chế sự di căn và xâm nhập (migration and invasion), và làm giảm sự kháng cự với xạ trị. BiA cũng làm chậm sự phát triển của khối u và kéo dài tuổi thọ của chuột.
Để dễ dàng hấp thu qua đường tiêu hóa và vượt qua hàng rào máu não, BiA được đóng gói trong các hạt nano có kích thước siêu nhỏ. Các hạt nano này được tiêm trực tiếp vào khối u thông qua một ống nhỏ được đưa vào não qua một lỗ nhỏ trên sọ. Sau đó, các bệnh nhân được tiêm một loại thuốc miễn dịch gọi là kháng thể chống PD-1, mỗi ba tuần một lần, bắt đầu từ một tuần sau khi phẫu thuật.
Kháng thể chống PD-1 là một loại thuốc miễn dịch có tác dụng ngăn chặn khả năng ung thư lẩn tránh sự tấn công của hệ miễn dịch cơ thể. Tuy nhiên, loại thuốc này không hiệu quả khi khối u không có hoạt động miễn dịch – như trong trường hợp của ung thư não ác tính. Vi rút ung thư (oncolytic virus) có thể khắc phục hạn chế này bằng cách tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự hoạt động miễn dịch trong khối u, giúp tăng cường sự phản ứng của hệ miễn dịch với ung thư.
Sự kết hợp của vi rút ung thư và kháng thể chống PD-1 tạo ra một “cú đánh kép” cho khối u; vi rút gây ra sự chết tế bào ung thư, nhưng cũng kích thích hoạt động miễn dịch địa phương gây viêm, khiến các tế bào ung thư dễ bị tấn công bởi thuốc miễn dịch.
Tiến sĩ Zadeh và các cộng sự đã đánh giá liệu pháp đổi mới này trên 49 bệnh nhân có bệnh tái phát, từ 15 bệnh viện trên khắp Bắc Mỹ. Họ phát hiện ra rằng liệu pháp kết hợp này có thể loại bỏ hoàn toàn khối u ở một số bệnh nhân, với bằng chứng về sự sống sót lâu dài. Thời gian sống trung bình của nhóm điều trị là 13,6 tháng, so với 7,3 tháng của nhóm đối chứng. Một số bệnh nhân sống được hơn ba năm sau khi điều trị.
Các nhà khoa học cũng phân tích các mẫu khối u của các bệnh nhân và tìm ra một chữ ký di truyền mới có khả năng dự đoán ai sẽ phản ứng tốt với liệu pháp kết hợp này. Họ xác định được một nhóm các gen liên quan đến sự kháng viêm và sự ngăn chặn hoạt động miễn dịch trong khối u. Các bệnh nhân có mức biểu hiện cao của các gen này có xu hướng không phản ứng với điều trị, trong khi các bệnh nhân có mức biểu hiện thấp hơn có xu hướng có kết quả tốt hơn.
“Đây là một phát hiện quan trọng, vì nó cho chúng ta biết ai sẽ được lợi từ liệu pháp này và ai không,” chia sẻ bởi tiến sĩ Nassiri, người là giảng viên tại Đại học Toronto và là người dẫn đầu nghiên cứu lâm sàng. “Nó cũng giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cơ chế hoạt động của vi rút ung thư và kháng thể chống PD-1 trong ung thư não ác tính.”
Các nhà khoa học hy vọng rằng liệu pháp kết hợp này sẽ được kiểm tra trong các thử nghiệm lâm sàng lớn hơn và ở giai đoạn sớm hơn của bệnh, khi khối u còn nhỏ và chưa lan rộng. Họ cũng muốn khám phá các cách khác để vượt qua sự kháng viêm của một số khối u và tăng cường hiệu quả của điều trị.
“Đây là một bước tiến quan trọng trong việc tìm kiếm các liệu pháp mới cho ung thư não ác tính, một căn bệnh khó điều trị và có tỷ lệ sống thấp,” chia sẻ bởi tiến sĩ Zadeh. “Chúng tôi tin rằng việc kết hợp vi rút ung thư và thuốc miễn dịch là một chiến lược hứa hẹn để cải thiện kết quả cho các bệnh nhân.”
Kết luận
Ung thư não ác tính là một loại ung thư não nguy hiểm và thường tái phát sau khi điều trị. Các nhà khoa học đã phát triển một loại thuốc từ hợp chất tự nhiên có trong y học cổ truyền Trung Quốc, gọi là BiA, và kết hợp nó với một loại thuốc miễn dịch, gọi là kháng thể chống PD-1, để điều trị bệnh nhân có bệnh tái phát. Họ đã chứng minh rằng liệu pháp kết hợp này có thể loại bỏ hoàn toàn khối u ở một số bệnh nhân và kéo dài tuổi thọ của họ. Họ cũng đã xác định được một chữ ký di truyền mới có thể dự đoán ai sẽ phản ứng tốt với điều trị. Đây là một bước tiến đáng khen ngợi trong việc tìm kiếm các liệu pháp mới cho ung thư não ác tính.
Dịch bởi Phương Quyên & nhóm chuyên gia dinh dưỡng tại Đại Học Stanford (USA).
Nguồn tham khảo
Nassiri F, Zadeh G, Kothari S, et al. Oncolytic virus delivery with anti-PD-1 therapy in recurrent glioblastoma: a phase 1/2 trial. Nat Med. 2023;29(4):589-597. doi:10.1038/s41591-023-02350-3
Stupp R, Mason WP, van den Bent MJ, et al. Radiotherapy plus concomitant and adjuvant temozolomide for glioblastoma. N Engl J Med. 2005;352(10):987-996. doi:10.1056/NEJMoa043330
Wen PY, Weller M, Lee EQ, et al. Glioblastoma in adults: a Society for Neuro-Oncology (SNO) and European Society of Neuro-Oncology (EANO) consensus review on current management and future directions. Neuro Oncol. 2020;22(8):1073-1113. doi:10.1093/neuonc/noaa106
