Bị thâm tím cơ bắp (bầm tím hay còn gọi là chấn thương cơ bắp) là một loại tổn thương ở các sợi cơ và mô liên kết của bạn. Nó thường liên quan đến các cơ ở đùi trên. Trong thể thao, bị thâm tím cơ bắp là nguyên nhân thứ hai gây ra chấn thương thể thao sau khi bị căng cơ. Bị thâm tím cơ bắp thường do va đập hoặc chấn động mạnh vào một bộ phận cơ thể. Loại chấn thương này phổ biến nhất ở những môn thể thao có tiếp xúc trực tiếp như bóng đá, bóng bầu dục và lacrosse (hay còn gọi là bóng vợt). Bạn cũng có thể bị thâm tím cơ bắp do té ngã hoặc va chạm với một bề mặt cứng.
Khi bạn va chạm với một vật cứng hoặc một người khác, lực tác động làm nghiền nát các sợi cơ và mô liên kết dưới da của bạn. Tuy nhiên, da của bạn không bị rách do va đập. Hư hại ở các sợi cơ có thể làm bạn chảy máu dưới da và tích tụ ở vùng bị ảnh hưởng. Điều này thường gây ra một vết bầm tím đau nhức.
Một vết thâm tím cơ bắp không thường gây ra tổn hại cho cơ bắp bị ảnh hưởng. Vì lý do đó, các vận động viên có khả năng thi đấu với những vết bầm tím nhẹ. Trong những trường hợp nặng hơn, các vận động viên có thể phải nghỉ ngơi và giới hạn hoạt động thể chất cho đến khi cơ bắp của họ hồi phục hoàn toàn. Điều này giúp ngăn ngừa một chấn thương nghiêm trọng hơn.
Ngoài các vận động viên, những người có nguy cơ cao nhất cũng bao gồm những người cao tuổi.
Bị thâm tím cơ bắp là một loại tổn thương ở các sợi cơ và mô liên kết do va đập hoặc chấn động mạnh vào một bộ phận cơ thể.
Triệu chứng của bị thâm tím cơ bắp gồm: đau ở vùng bị ảnh hưởng, sưng, tím tái và đỏ, giảm khả năng vận động.
Cách điều trị của bị thâm tím cơ bắp gồm: áp lạnh, vận động nhẹ, nghỉ ngơi và uống thuốc giảm viêm và sưng.
Bị thâm tím cơ bắp có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời, như: hội chứng ngăn buồng (khi máu chảy dưới da gây áp lực lên các mô xung quanh) và viêm xương hoá (khi các mô cơ hoá thành xương).
Bị thâm tím cơ bắp không chỉ gây ra đau đớn và khó chịu cho bạn, mà còn có thể ảnh hưởng đến hiệu suất thi đấu của bạn nếu bạn là một vận động viên. Vì vậy, bạn nên biết cách phòng ngừa và điều trị loại chấn thương này để giảm thiểu rủi ro và tăng khả năng hồi phục.
Nguyên nhân của việc bị thâm tím cơ bắp
Bị thâm tím cơ bắp là kết quả của việc va đập hoặc chấn động mạnh vào một bộ phận cơ thể. Khi điều này xảy ra, một phần của các sợi cơ và mô liên kết của bạn sẽ rách. Điều này làm gián đoạn các mạch máu nhỏ gọi là mao mạch và gây ra chảy máu dưới da và tích tụ ở vùng bị ảnh hưởng. Đây được gọi là máu tụ (hematoma).
Máu tụ có vai trò quan trọng trong quá trình làm lành vết thương, nhưng nó cũng gây ra viêm và sưng ở vùng xung quanh. Viêm là phản ứng tự nhiên của cơ thể để loại bỏ các tác nhân gây hại và khôi phục các mô tổn thương. Tuy nhiên, viêm quá mức có thể gây ra tổn hại cho các mô khỏe mạnh và làm chậm quá trình phục hồi.
Triệu chứng của việc bị thâm tím cơ bắp
Triệu chứng phổ biến nhất của việc bị thâm tím cơ bắp là đau ở vùng bị ảnh hưởng. Đau thường tăng lên khi bạn co hay duỗi cơ. Ngoài ra, bạn cũng có thể thấy:
Sưng, tím tái và đỏ ở vùng da trên vết thương.
Cục u hay khối ở điểm va đập.
Giảm khả năng vận động hay linh hoạt của khớp liên quan.
Yếu đi hay rung lắc khi sử dụng các cơ.
Nếu bạn có triệu chứng sau, bạn nên đi khám ngay lập tức:
Đau không giảm sau khi đã điều trị.
Tê hay kim châm ở chi dưới hay chi trên.
Sưng quá mức hay kéo dài.
Không di chuyển được khớp hay co được
cơ.
Những triệu chứng này có thể cho biết bạn đã gãy xương hay tổn hại các nội tạng trong. Chảy máu hay sưng dưới da có
thể gây sốc cho bạn. Nếu không được điều trị kịp thời, bạn có thể gặp phải biến chứng nghiêm trọng, như:
Hội chứng ngăn buồng: Nếu bạn bị chảy máu nội tạng do chấn thương, áp lực có thể làm cho các mô của bạn sưng lên. Đây là một tình trạng đau đớn và nguy hiểm có thể giảm lưu lượng máu đến các tế bào cơ và thần kinh, dẫn đến chết mô và thậm chí là mất chi.
Viêm xương hoá: Một vết thâm tím cơ bắp sâu hoặc bị va đập nhiều lần vào cùng một cơ có thể làm cho các mô cơ của bạn cứng lại và hình thành xương. Biến chứng này có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động của bạn một cách nguy hiểm.
Cách điều trị việc bị thâm tím cơ bắp
Hầu hết các vết thâm tím cơ bắp nhẹ có thể được điều trị tại nhà. Bạn có thể làm theo các bước sau để giảm viêm, sưng và đau:
Áp lạnh: Bạn nên áp lạnh vào vùng bị ảnh hưởng trong vòng 15 đến 20 phút mỗi giờ trong ngày đầu tiên sau khi bị chấn thương. Điều này sẽ giúp thu nhỏ các mạch máu và giảm chảy máu dưới da. Bạn nên dùng một túi đá hoặc một túi nước lạnh bọc trong khăn để tránh làm tổn hại da của bạn.
Vận động nhẹ: Bạn nên duỗi và co nhẹ các cơ bị ảnh hưởng để kích thích tuần hoàn máu và ngăn ngừa sự hình thành sẹo. Tuy nhiên, bạn không nên vận động quá sức hay gây ra đau nhức cho cơ bắp của bạn.
Nghỉ ngơi: Bạn nên tránh hoạt động thể chất gây áp lực lên vùng bị ảnh hưởng cho đến khi cơ bắp của bạn hồi phục hoàn toàn. Nếu bạn tiếp tục thi đấu hay tập luyện khi còn bị thâm tím cơ bắp, bạn có thể làm tổn hại thêm các sợi cơ và gây ra biến chứng.
Uống thuốc: Bạn có thể uống các loại thuốc giảm viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen hay naproxen để giảm viêm và sưng. Tuy nhiên, bạn nên theo chỉ dẫn của bác sĩ hoặc nhà sản xuất khi sử dụng các loại thuốc này.
Nếu triệu chứng của bạn không cải thiện sau khi đã điều trị, hoặc nếu bạn có dấu hiệu của biến chứng, bạn nên đi khám bác sĩ để được xét nghiệm và điều trị kịp thời. Bác sĩ có thể kê toa thuốc kháng viêm mạnh hơn, chỉ định vật lý trị liệu hay tiêm corticosteroid để giảm viêm. Trong những trường hợp hiếm hoi, bạn có thể phải phẫu thuật để loại bỏ máu tụ hay xương hoá.
Cách phòng ngừa việc bị thâm tím cơ bắp
Bạn không thể hoàn toàn tránh khỏi việc bị thâm tím cơ bắp, nhất là khi bạn tham gia vào những môn thể thao có tiếp xúc trực tiếp. Tuy nhiên, bạn có thể làm giảm nguy cơ và mức độ của chấn thương bằng cách tuân theo các biện pháp sau:
Khởi động trước khi tập luyện hay thi đấu: Bạn nên làm nóng cơ bắp của bạn bằng cách duỗi co, xoay khớp hay chạy nhẹ trong ít nhất 10 phút trước khi bắt đầu hoạt động thể chất. Điều này sẽ giúp tăng tuần hoàn máu, linh hoạt khớp và giảm căng cơ.
Mặc áo giáp hay miếng lót: Bạn nên mặc các loại áo giáp hay miếng lót bảo vệ cho các vùng dễ bị va đập như đùi, vai hay ngực khi chơi các môn thể thao có tiếp xúc. Điều này sẽ giúp hấp thu lực va chạm và giảm tổn hại cho các sợi cơ.
Thay đổi tư thế hay kỹ thuật: Bạn nên tìm hiểu và áp dụng các tư thế hay kỹ thuật an toàn khi chơi các môn thể thao để tránh gây ra va đập quá mức cho các cơ bắp. Ví dụ, khi chơi bóng rổ, bạn nên di chuyển theo chiều ngang để né tránh va chạm với người khác.
Tăng cường sức mạnh và linh hoạt: Bạn nên tập luyện các bài tập tăng cường sức mạnh và linh hoạt cho các cơ bắp để giúp chúng khỏe mạnh và dẻo dai hơn. Điều này sẽ giúp chống lại lực va chạm và phòng ngừa tổn hại cho các sợi cơ.
Bị thâm tím cơ bắp là một loại chấn thương phổ biến trong cuộc sống hàng ngày và trong các hoạt động thể thao. Nếu bạn biết cách phòng ngừa và điều trị loại chấn thương này, bạn có thể giữ cho cơ bắp của bạn luôn khỏe mạnh và hiệu quả.
Dịch bởi Phương Quyên & nhóm chuyên gia dinh dưỡng tại Đại Học Stanford (USA).
