Cảm xúc tiêu cực là những phản ứng tự nhiên của não bộ khi gặp phải những tình huống khó khăn, đe dọa hoặc không mong muốn.
Nhà nghiên cứu não bộ Lisa Feldman Barrett cho rằng cảm xúc tiêu cực không phải là thứ cố định mà là kết quả của việc não bộ dự đoán thế giới dựa trên kinh nghiệm quá khứ và hiện tại.
Cách tốt nhất để đối phó với cảm xúc tiêu cực là hiểu rõ nguyên nhân của chúng, thay đổi những suy nghĩ và hành vi gây ra chúng, và tạo ra những kinh nghiệm tích cực mới để não bộ có thể học hỏi và thích nghi.
Cảm xúc tiêu cực: Nguyên nhân và cách đối phó
Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao chúng ta lại có những cảm xúc tiêu cực như buồn, lo lắng, tức giận hay sợ hãi không? Liệu chúng có phải là những thứ không thể tránh khỏi hay có thể kiểm soát được? Và làm thế nào để chúng ta có thể giảm bớt những ảnh hưởng xấu của chúng đến sức khỏe và cuộc sống của mình?
Lisa Feldman Barrett
Một nhà nghiên cứu não bộ hàng đầu đã có những câu trả lời cho những câu hỏi này. Lisa Feldman Barrett, giáo sư tâm lý học và khoa học não bộ tại Đại học Northeastern (Mỹ), đã dành hơn 25 năm để nghiên cứu về cảm xúc và não bộ. Trong cuốn sách mới nhất của mình, “Seven and a Half Lessons About the Brain“, bà đã giải thích nguồn gốc và ý nghĩa của những cảm xúc tiêu cực mà chúng ta thường gặp.
Cảm xúc tiêu cực là gì?
Theo Barrett, cảm xúc tiêu cực là những phản ứng tự nhiên của não bộ khi gặp phải những tình huống khó khăn, đe dọa hoặc không mong muốn. Chúng là một phần của quá trình não bộ duy trì sự sống cho cơ thể bằng cách điều chỉnh các hoạt động sinh lý như nhịp tim, huyết áp, nhiệt độ và hóa chất. Khi cơ thể bị mất cân bằng, não bộ sẽ tạo ra những cảm giác không thoải mái để cảnh báo chúng ta rằng có điều gì đó không ổn và cần phải thay đổi.
Tuy nhiên, Barrett cũng cho rằng cảm xúc tiêu cực không phải là thứ cố định mà là kết quả của việc não bộ dự đoán thế giới dựa trên kinh nghiệm quá khứ và hiện tại. Não bộ liên tục sử dụng những ký ức và thông tin có sẵn để tạo ra những giả thuyết về những gì sắp xảy ra và chuẩn bị cho cơ thể hành động. Khi những dự đoán này không khớp với thực tế, não bộ sẽ phải điều chỉnh lại và tạo ra những cảm xúc khác nhau để phản ánh sự khác biệt đó.
Làm thế nào để đối phó với cảm xúc tiêu cực?
Barrett khuyên chúng ta nên hiểu rõ nguyên nhân của những cảm xúc tiêu cực và thay đổi những suy nghĩ và hành vi gây ra chúng. Bà nói rằng chúng ta có thể giảm bớt sự ảnh hưởng của những cảm xúc tiêu cực bằng cách làm những điều sau:
Nhận diện và đặt tên cho những cảm xúc mà chúng ta đang có. Điều này sẽ giúp chúng ta có được sự kiểm soát và giảm bớt sự mơ hồ của chúng.
Tìm hiểu nguồn gốc của những cảm xúc đó. Chúng ta nên hỏi bản thân rằng chúng ta đang có những kỳ vọng gì về tình huống hiện tại và tại sao chúng ta lại thấy không hài lòng với nó.
Thay đổi những suy nghĩ và hành vi gây ra những cảm xúc tiêu cực. Chúng ta nên tìm kiếm những góc nhìn khác biệt hoặc những giải pháp khả thi để giải quyết vấn đề mà chúng ta đang gặp phải.
Tạo ra những kinh nghiệm tích cực mới để não bộ có thể học hỏi và thích nghi. Chúng ta nên tận dụng những hoạt động, mối quan hệ và môi trường có thể mang lại cho chúng ta niềm vui, hạnh phúc và ý nghĩa.
Kết luận
Cảm xúc tiêu cực như buồn, giận, sợ hãi là một phần không thể tránh khỏi của trải nghiệm con người. Nhưng chúng ta biết được gì về nguồn gốc của cảm xúc và cách tốt nhất để đối phó với chúng khi chúng xuất hiện? Theo quan điểm xây dựng của các nhà khoa học về cảm xúc, não bộ của chúng ta tạo ra các phản ứng cảm xúc phù hợp với từng hoàn cảnh và sử dụng chúng để hướng dẫn hành động của chúng ta. Các nhà khoa học nghiên cứu cảm xúc bằng cách quan sát hoạt động của não bộ và biểu hiện khuôn mặt của con người. Họ đã phát hiện ra rằng có những khu vực não bộ liên quan đến các cảm xúc khác nhau, nhưng không có một khu vực nào là nguồn gốc duy nhất của một cảm xúc. Cảm xúc tiêu cực có thể gây đau khổ cho chúng ta, nhưng chúng cũng có vai trò quan trọng trong việc giúp chúng ta thích nghi với thế giới. Chúng ta không nên tránh né hay sợ hãi các cảm xúc tiêu cực, mà nên biết cách thể hiện và điều chỉnh chúng một cách lành mạnh. Bằng cách hiểu rõ hơn về bản chất và chức năng của cảm xúc, chúng ta có thể sống một cuộc sống hạnh phúc và thành công hơn.
Dịch bởi Phương Quyên & nhóm chuyên gia dinh dưỡng tại Đại Học Stanford (USA).
Nguồn tham khảo
Barrett, L. F. (2020). Seven and a half lessons about the brain. Houghton Mifflin Harcourt.
