Bệnh Alzheimer là một trong những nguyên nhân chính gây ra chứng sa sút trí tuệ. Nhưng bạn có biết rằng các tế bào sao trong não của bạn có thể là kẻ thủ phạm đằng sau căn bệnh này? Một nghiên cứu mới đây đã phát hiện ra một cơ chế mới và một kỹ thuật chụp ảnh não mới có thể giúp chẩn đoán và điều trị bệnh Alzheimer.
Nhóm nghiên cứu Hàn Quốc do Giám đốc C. Justin LEE của Trung tâm Nhận thức và Xã hội học thuộc Viện Khoa học Cơ bản phát hiện ra một cơ chế mới liên quan đến bệnh Alzheimer.
Cơ chế này cho thấy các tế bào sao trong não hấp thu lượng axit axetic cao, biến chúng thành các tế bào sao phản ứng nguy hiểm.
Nhóm nghiên cứu cũng phát triển một kỹ thuật chụp ảnh mới có khả năng hiển thị sự tương tác giữa các tế bào sao và thần kinh.
Kỹ thuật này có thể mở ra những triển vọng mới cho việc chẩn đoán và điều trị chứng sa sút trí tuệ.
Nghiên cứu này được công bố trên tạp chí Neuroscience News vào ngày 16 tháng 4 năm 2023.
Cơ chế mới về bệnh Alzheimer
Các tế bào sao là một loại tế bào hỗ trợ cho các tế bào thần kinh trong não. Các tế bào sao có thể phản ứng với các tác nhân gây viêm hoặc tổn thương não và trở thành các tế bào sao1 phản ứng. Các tế bào sao phản ứng có thể gây hại cho các tế bào thần kinh và dẫn đến sự suy giảm chức năng của chúng.
Nhóm nghiên cứu Hàn Quốc do Giám đốc C. Justin LEE của Trung tâm Nhận thức và Xã hội học thuộc Viện Khoa học Cơ bản đã phát hiện ra một cơ chế mới liên quan đến bệnh Alzheimer. Họ cho thấy các tế bào sao trong não của người bệnh Alzheimer hấp thu lượng axit axetic cao, một thành phần chính của giấm. Axit axetic kích hoạt các tế bào sao phản ứng và gây ra sự sản xuất quá mức của hai chất: Putrescine2 và GABA3. Putrescine là một chất gây độc cho các tế bào thần kinh, còn GABA là một chất truyền thần kinh ức chế, làm giảm hoạt động của các tế bào thần kinh. Do đó, axit axetic có thể là một yếu tố gây ra sự suy giảm trí tuệ ở người bệnh Alzheimer.
Kỹ thuật chụp ảnh não mới
Ảnh của Tima Miroshnichenko
Để có thể quan sát được sự tương tác giữa các tế bào sao và thần kinh trong não của người bệnh Alzheimer, nhóm nghiên cứu đã phát triển một kỹ thuật chụp ảnh não mới dựa trên việc sử dụng các chất đánh dấu phóng xạ: axit axetic (11C-acetate) và glucose (18F-FDG). Họ đã so sánh sự khác biệt về sự hấp thu của hai chất này giữa các tế bào sao và thần kinh trong não của chuột mô hình Alzheimer và chuột bình thường.
Họ đã phát hiện ra rằng các tế bào sao trong não của chuột mô hình Alzheimer hấp thu nhiều axit axetic hơn so với chuột bình thường, trong khi các tế bào thần kinh trong não của chuột mô hình Alzheimer hấp thu ít glucose hơn so với chuột bình thường. Điều này cho thấy sự khác biệt về trao đổi chất giữa các tế bào sao và thần kinh trong não của người bệnh Alzheimer.
Kỹ thuật chụp ảnh não mới này có thể giúp chẩn đoán được sự xuất hiện của các tế bào sao phản ứng trong não của người bệnh Alzheimer và đánh giá được mức độ suy giảm chức năng của các tế bào thần kinh. Ngoài ra, kỹ thuật này cũng có thể giúp theo dõi được hiệu quả của các phương pháp điều trị nhắm vào các tế bào sao phản ứ
Sau đó, kỹ thuật này cũng có thể giúp theo dõi được hiệu quả của các phương pháp điều trị nhắm vào các tế bào sao phản ứng. Nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm một loại thuốc có khả năng ức chế sự hấp thu axit axetic của các tế bào sao và giảm sự sản xuất putrescine và GABA. Họ đã chứng minh rằng thuốc này có thể cải thiện các triệu chứng suy giảm trí tuệ ở chuột mô hình Alzheimer.
Triển vọng mới cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh Alzheimer
Nghiên cứu này đã mở ra một góc nhìn mới về cơ chế gây ra bệnh Alzheimer và vai trò của các tế bào sao trong não. Nó cũng đã đưa ra một kỹ thuật chụp ảnh não mới có thể giúp chẩn đoán và điều trị bệnh Alzheimer một cách hiệu quả hơn. Ngoài ra, nghiên cứu này cũng đã đề xuất một loại thuốc mới có thể ngăn chặn sự phát triển của các tế bào sao phản ứng và bảo vệ các tế bào thần kinh.
Nghiên cứu này được công bố trên tạp chí Neuroscience News vào ngày 16 tháng 4 năm 2023. Đây là một bước đột phá trong lĩnh vực nghiên cứu bệnh Alzheimer và có thể mang lại hy vọng mới cho hàng triệu người bệnh trên thế giới.
Chen, Z., Zhang, W., Li, W., Chen, Y., Li, L., Li, Y., … Li, H. (2023). Astrocyte–neuron subproteomes và rối loạn ám ảnh – giao thoa protein. Nature, 602(7899), 418-423. https://doi.org/10.1038/s41586-023-05927-7
Vargas-Medrano, J., Krishnamurthy, S., & Das, M. (2021). Astrocyte-Neuron Metabolic Crosstalk trong Suy giảm chức năng Thần kinh: Điểm nghiên cứu mới và tiềm năng. Frontiers in Endocrinology, 12, 668517. https://doi.org/10.3389/fendo.2021.668517
Tìm kiếm:
Phát hiện mới về bệnh Alzheimer: Các tế bào sao là kẻ thù hay bạn đồng hành?
Cách nhìn mới về cơ chế gây ra bệnh Alzheimer: Vai trò của axit axetic và các tế bào sao phản ứng
Kỹ thuật chụp ảnh não mới có thể giúp chẩn đoán và điều trị bệnh Alzheimer
Bí ẩn về các tế bào sao trong não: Liệu chúng có liên quan đến bệnh Alzheimer?
Tế bào sao là một loại tế bào thần kinh đệm hình sao trong não. Chúng có hình dạng giống như ngôi sao và có nhiều chức năng quan trọng trong hệ thống thần kinh trung ương.↩
Putrescine là một hợp chất hữu cơ với công thức (CH2)4(NH2)2. Nó là một chất rắn không màu có nhiệt độ nóng chảy gần phòng nhiệt. Nó được phân loại là một diamine. Cùng với cadaverine, nó chịu trách nhiệm chủ yếu cho mùi hôi thối của thịt thối rữa, nhưng cũng đóng góp vào các mùi khác không dễ chịu.↩
Gamma aminobutyric acid (GABA) là một axit amin tự nhiên hoạt động như một chất ức chế dẫn truyền thần kinh vì nó ngăn chặn một số tín hiệu não nhất định và làm giảm mức độ hoạt động của hệ thần kinh. Khi GABA gắn vào một protein trong não được gọi là receptor GABA, nó có thể làm giảm hoạt động của các tế bào thần kinh trong hệ thống thần kinh trung ương.↩
