Nhịn ăn chỉ uống nước (Water-only Fasting hay gọi tắt là WF) là ngừng tuyệt đối việc tiêu thụ thức ăn nhưng vẫn uống nước tùy thích. Kiểu nhịn ăn này được cho là có thể cải thiện sức khỏe, giúp thúc đẩy một chế độ ăn uống lành mạnh và thay đổi lối sống. Ngoài ra, Nhịn ăn chỉ uống nước WF còn kích thích các tác động sinh lý có lợi cho sức khỏe.
Khi xem xét các lợi ích bên trên, chúng ta có thể kết luận ngay cả việc Nhịn ăn kéo dài (Prolonged Fasting hay còn gọi là Nhịn ăn dài hạn) cũng không làm suy giảm tình trạng sức khỏe, mà thậm chí Nhịn ăn dài hạn còn có giá trị điều trị. Nhịn ăn chỉ uống nước WF còn được định nghĩa là “Chế độ ăn kiêng không năng lượng” hay “Chế độ ăn kiêng không calo”.
Khi tham gia nhịn ăn chỉ uống nước WF, điều quan trọng là phải giữ an toàn cho những người tham gia.
Những người tham gia nhịn ăn chỉ uống nước WF cần được theo dõi các tác dụng phụ có thể xảy ra trong quá trình nhịn ăn WF như:
tăng nồng độ axit uric và creatinin trong máu,
giảm độ lọc cầu thận,
cũng như theo dõi các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng khác có thể xảy ra.
Quá trình Ketosis hình thành vào những ngày đầu tiên của việc nhịn ăn. Đó là hệ quả của sự trao đổi chất trong cơ thể. Vào những ngày đầu nhịn đói trong trạng thái nhẹ và ổn định, các thể xeton (ketone bodies) 4 sẽ là nguồn năng lượng thay thế cho hệ thần kinh và các tế bào khác của cơ thể, thay thế cho đường vốn được sử dụng làm nguồn năng lượng chính trong quá trình trao đổi chất.
Nồng độ các thể xeton (ketone bodies) tăng lên sau vài ngày nhịn ăn. Các thể xeton đó có thể là β-hydroxybutyrate (β-HB). Quá trình này có tác dụng bảo vệ thần kinh bằng cách tăng cường sự hô hấp của ty thể, đảm bảo sản xuất ATP (năng lượng – adenosine triphosphate).
Hơn nữa, các thể xeton còn thúc đẩy sự kích thích của màng tế bào thần kinh, tạo ra hiện tượng tự thực bào (autophagy), đồng thời giảm viêm và ức chế sự hình thành các gốc tự do. Ngược lại, sự nhiễm axit (acidosis) kích thích quá trình không thuận lợi sự giải phóng canxi từ xương.
Ngoài ra trong quá trình nhịn ăn, thể xeton tồn tại trong cơ thể suốt một thời gian dài có thể ngăn ngừa hoặc đảo ngược các bất thường trong sự chuyển hóa năng lượng của tim.
Tác dụng bất lợi của việc nhịn ăn hoàn toàn trong ngắn hạn là làm giảm sự tạo xương.
Tuy nhiên thay đổi đáng chú ý nhất trong quá trình nhịn ăn hoặc hạn chế dung nạp calo là sự giảm cân, giảm khối lượng cơ thể cả chất béo và khối lượng không phải chất béo (ví dụ như cơ).
Khi nhịn ăn chỉ uống nước WF, người nhịn ăn nên uống từ 2-3 lít nước mỗi ngày, đặc biệt là nước khoáng. Lượng nước này bù đắp được một phần nhu cầu cơ thể nhằm giữ cân bằng khoáng chất.
Cần nhấn mạnh rằng các chất khoáng có trong các loại nước được cơ thể hấp thụ tốt hơn nhiều so với các chất khoáng có trong thức ăn. Đây là một đặc điểm quan trọng trong quá trình nhịn ăn và chỉ uống nước. Nếu nhịn ăn mà ít uống nước trong lúc cơ thể không được cung cấp chất dinh dưỡng từ thức ăn, có thể dẫn tới giảm sút natri và kali, và xảy ra tình trạng mất cân bằng dịch cơ thể (hypovolemia). Tình trạng mất cân bằng dịch cơ thể có thể gây nguy hiểm cho người nhịn ăn.
Do vậy, để đánh giá tình trạng lâm sàng và sự an toàn của người nhịn ăn WF, cần theo dõi mức độ natri, kali và và lượng máu của người tham gia nhịn ăn.
Dịch từ: Ogłodek, E., & Pilis, Prof., W. (2021). Is Water-Only Fasting Safe? Global Advances in Health and Medicine, 10, 216495612110311. https://doi.org/10.1177/21649561211031178
Ketogenesis là quá trình sinh hóa mà qua đó sinh vật tạo ra các thể xeton bằng cách phá vỡ các axit béo và axit amin xeton. Quá trình này cung cấp năng lượng cho một số cơ quan, đặc biệt là não, tim và cơ xương, trong các tình huống cụ thể bao gồm nhịn ăn, hạn chế calo, ngủ hoặc các cơ quan khác. Ketogenesis. Wikipedia; Wikimedia Foundation. https://en.wikipedia.org/wiki/Ketogenesis↩
Lipolysis là con đường chuyển hóa mà qua đó chất béo trung tính lipid được thủy phân thành một glycerol và ba axit béo. Nó được sử dụng để huy động năng lượng dự trữ trong quá trình nhịn ăn hoặc tập thể dục, và thường xuất hiện trong các tế bào mỡ.Lipolysis. Wikipedia; Wikimedia Foundation. https://en.wikipedia.org/wiki/Lipolysis↩
Autophagy – Sự tự thực bào là quá trình suy thoái tự nhiên, được bảo tồn của tế bào, loại bỏ các thành phần không cần thiết hoặc rối loạn chức năng thông qua cơ chế điều chỉnh phụ thuộc vào lysosome. Nó cho phép phân hủy và tái chế có trật tự các thành phần tế bào.↩
Thể xeton (một dạng cung cấp năng lượng cho cơ thể thay thế đường) là các phân tử hòa tan trong nước có chứa các nhóm xeton được tạo ra từ các axit béo bởi gan. Các thể xeton được vận chuyển dễ dàng vào các mô bên ngoài gan, nơi chúng được chuyển hóa thành acetyl-CoA – sau đó đi vào chu trình axit xitric và bị oxy hóa để tạo năng lượng. Ketone bodies. Wikipedia; Wikimedia Foundation. https://en.wikipedia.org/wiki/Ketone_bodies↩
