Bạn có tin rằng bạn có thể nhớ sai những điều mà bạn vừa mới nghe được không? Đó là điều mà các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra trong một cuộc thử nghiệm về ký ức ngắn hạn. Họ cho thấy rằng não bộ của chúng ta có thể “tái cấu trúc” ký ức của chúng ta theo kỳ vọng của chúng ta. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng học tập và ghi nhớ của chúng ta.
Nghiên cứu mới cho thấy kỳ vọng của chúng ta có thể tạo ra những ký ức ngắn hạn giả mạo.
Nội dung của ký ức dài hạn của chúng ta luôn được não bộ “tái cấu trúc”.
Ký ức ngắn hạn (STM) là khả năng giữ lại một lượng nhỏ thông tin trong một khoảng thời gian ngắn.
STM có dung lượng khoảng bảy mục, có thể được giữ lại và truy xuất trong vòng vài giây.
Các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm khả năng STM của người tham gia bằng cách cho họ nghe một loạt các từ và sau đó yêu cầu họ nhớ lại.
Họ phát hiện ra rằng người tham gia có xu hướng nhớ lại các từ liên quan đến chủ đề mà họ không nghe thấy, do kỳ vọng của họ.
Điều này cho thấy STM có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác như kiến thức trước đó, tình huống hiện tại và ý định của người nhớ.
Các nhà nghiên cứu cho rằng việc hiểu rõ hơn về cách STM hoạt động có thể giúp cải thiện khả năng học tập và ghi nhớ.
Ký ức ngắn hạn là gì?
Ký ức ngắn hạn (STM) là khả năng giữ lại một lượng nhỏ thông tin trong một khoảng thời gian ngắn. Nó được coi là một bước trung gian giữa ký ức cảm giác (sensory memory) và ký ức dài hạn (long-term memory). STM có dung lượng khoảng bảy mục, có thể được giữ lại và truy xuất trong vòng vài giây.
STM có vai trò quan trọng trong việc xử lý thông tin và giải quyết vấn đề. Nó giúp chúng ta duy trì sự chú ý, nhận biết và nhớ những điều quan trọng trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, STM cũng có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác như kiến thức trước đó, tình huống hiện tại và ý định của người nhớ.
Kỳ vọng có thể tạo ra ký ức giả mạo
Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Memory cho thấy rằng kỳ vọng của chúng ta có thể tạo ra những ký ức ngắn hạn giả mạo. Các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm khả năng STM của người tham gia bằng cách cho họ nghe một loạt các từ liên quan đến một chủ đề nhất định (ví dụ: hoa, chim, xe hơi…) và sau đó yêu cầu họ nhớ lại các từ mà họ đã nghe.
Họ phát hiện ra rằng người tham gia có xu hướng nhớ lại các từ liên quan đến chủ đề mà họ không nghe thấy, do kỳ vọng của họ. Ví dụ: nếu họ nghe các từ như “hoa hồng”, “hoa cúc”, “hoa sen”, họ có thể nhớ lại rằng họ đã nghe thấy từ “hoa tulip” mặc dù không có từ này trong danh sách. Điều này cho thấy rằng não bộ của họ đã “tái cấu trúc” ký ức của họ theo kỳ vọng của họ.
Các nhà nghiên cứu cho rằng điều này có thể xảy ra do việc sử dụng các chiến lược ghi nhớ khác nhau. Một số người có thể sử dụng chiến lược ghi nhớ theo ý nghĩa (semantic encoding), tức là liên kết các từ với ý nghĩa của chúng. Những người này có thể dễ dàng nhớ lại các từ liên quan đến chủ đề mà họ không nghe thấy, do não bộ của họ đã tạo ra một khuôn mẫu (schema) về chủ đề đó. Một số người khác có thể sử dụng chiến lược ghi nhớ theo âm thanh (phonological encoding), tức là liên kết các từ với âm thanh của chúng. Những người này có thể dễ dàng nhớ lại các từ có âm thanh tương tự với những từ mà họ đã nghe, do não bộ của họ đã tạo ra một chuỗi âm thanh (phonological loop).
Cách khắc phục ký ức giả mạo
Việc có những ký ức ngắn hạn giả mạo có thể gây ra những phiền toái trong cuộc sống hàng ngày. Chúng ta có thể quên đi những điều quan trọng hoặc nhớ sai những điều không chính xác. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng học tập và ghi nhớ của chúng ta. Vậy làm sao để khắc phục ký ức giả mạo?
Một cách đơn giản là cố gắng lặp lại những điều mà bạn muốn nhớ một cách chính xác và rõ ràng. Điều này sẽ giúp bạn củng cố ký ức của bạn và tránh bị xáo trộn bởi các yếu tố khác. Bạn cũng nên kiểm tra lại ký ức của bạn bằng cách hỏi người khác hoặc tra cứu nguồn tin cậy. Điều này sẽ giúp bạn phát hiện và sửa chữa những sai lầm trong ký ức của bạn.
Một cách khác là cố gắng tăng cường sự chú ý và tập trung khi nghe hay nhìn thấy những điều quan trọng. Điều này sẽ giúp bạn mã hóa ký ức của bạn một cách hiệu quả hơn và tránh bị phân tâm bởi các kỳ vọng của bạn. Bạn cũng nên sử dụng các chiến lược ghi nhớ phù hợp với loại thông tin mà bạn muốn nhớ. Ví dụ: nếu bạn muốn nhớ một danh sách các từ, bạn có thể sử dụng các kỹ thuật như viết tắt, liên kết hình ảnh hoặc tạo câu chuyện.
Kết luận
Ký ức ngắn hạn là một khả năng quan trọng của não bộ, nhưng nó cũng có thể bị lừa bởi kỳ vọng của chúng ta. Điều này có thể gây ra những ký ức giả mạo, làm cho chúng ta nhớ sai những điều mà chúng ta vừa mới nghe hay nhìn thấy. Để tránh điều này, chúng ta nên luyện tập ký ức của chúng ta một cách chính xác và kiểm tra lại nó một cách kỹ lưỡng. Chúng ta cũng nên tăng cường sự chú ý và tập trung khi tiếp thu thông tin mới và sử dụng các chiến lược ghi nhớ phù hợp. Bằng cách này, chúng ta có thể nâng cao khả năng học tập và ghi nhớ của chúng ta.
