Bạn có biết rằng Alzheimer là một loại chứng sa sút trí tuệ phổ biến nhất hiện nay? Theo ước tính, có hơn sáu triệu người Mỹ đang sống với bệnh này, và con số này có thể tăng lên gấp đôi vào năm 2050. Alzheimer là một căn bệnh thần kinh thoái hóa, khiến các tế bào thần kinh bị tổn thương và gây ra các triệu chứng như mất trí nhớ, rối loạn nhận thức và hành vi. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) đã phát hiện ra một cách mới “đáng chú ý” để đảo ngược Alzheimer. Họ đã sử dụng một loại peptit để làm gián đoạn CDK15, một loại enzyme thường hoạt động quá mức trong não của người bị Alzheimer. Khi CDK15 bị kích hoạt quá mức, nó gây hại cho các tế bào thần kinh và dẫn đến suy giảm nhận thức. Nghiên cứu này đã được công bố trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), và hy vọng sẽ là điểm tựa cho các nghiên cứu tiếp theo về một loại thuốc để đảo ngược tác động của Alzheimer.
Alzheimer là một loại chứng sa sút trí tuệ phổ biến nhất hiện nay, ảnh hưởng đến hơn sáu triệu người Mỹ và có thể tăng lên gấp đôi vào năm 2050.
Alzheimer là một căn bệnh thần kinh thoái hóa, khiến các tế bào thần kinh bị tổn thương và gây ra các triệu chứng như mất trí nhớ, rối loạn nhận thức và hành vi.
Các nhà khoa học tại MIT đã phát hiện ra một cách mới “đáng chú ý” để đảo ngược Alzheimer bằng cách sử dụng một loại peptit để làm gián đoạn CDK15, một loại enzyme thường hoạt động quá mức trong não của người bị Alzheimer.
Khi CDK15 bị kích hoạt quá mức, nó gây hại cho các tế bào thần kinh và dẫn đến suy giảm nhận thức.
Nghiên cứu này đã được công bố trên tạp chí PNAS, và hy vọng sẽ là điểm tựa cho các nghiên cứu tiếp theo về một loại thuốc để đảo ngược tác động của Alzheimer.
Cách thức hoạt động của peptit
P8RI (D-P8RI)
Peptit là những chuỗi ngắn của các axit amin được liên kết với nhau bởi các liên kết peptit. Các axit amin là những đơn vị cơ bản của các protein, và có vai trò quan trọng trong nhiều chức năng sinh lý của cơ thể. Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã sử dụng một loại peptit có tên là P8RI để làm gián đoạn CDK15, một loại enzyme thường hoạt động quá mức trong não của người bị Alzheimer.
CDK15 là một loại kinase, hay một loại enzyme có khả năng chuyển nhóm phosphate từ một phân tử này sang một phân tử khác. Nhóm phosphate là một nhóm hóa học gồm một nguyên tử photpho và bốn nguyên tử oxy, có khả năng tạo ra hoặc phá vỡ các liên kết giữa các phân tử. CDK15 có vai trò điều chỉnh hoạt động của các protein khác trong não, bao gồm cả protein tau.
Protein tau là một loại protein có chức năng hỗ trợ việc vận chuyển các chất dinh dưỡng từ một phần của tế bào thần kinh sang phần khác. Tuy nhiên, khi protein tau bị biến dạng hoặc quá hoạt động do CDK15, nó sẽ gây ra sự tích tụ của các sợi protein trong não, gọi là các cuộn xoắn neurofibrillary (NFT). Các NFT này sẽ làm giảm khả năng hoạt động của các tế bào thần kinh và dẫn đến chết tế bào.
Peptit P8RI được thiết kế để ngăn chặn CDK15 liên kết với protein tau và gây ra sự biến dạng của nó. Khi peptit này được tiêm vào não của chuột có bệnh Alzheimer, nó đã làm giảm sự hoạt động quá mức của CDK15 và ngăn ngừa sự hình thành của các NFT. Điều này đã cải thiện trạng thái của các tế bào thần kinh và khả năng nhận thức của chuột.
Kết quả và triển vọng của nghiên cứu
Nghiên cứu này đã cho thấy peptit P8RI có khả năng đảo ngược các biểu hiện của Alzheimer ở mức độ phân tử, tế bào và hành vi ở chuột. Các nhà khoa học đã so sánh kết quả của chuột được tiêm peptit P8RI với chuột được tiêm một loại peptit khác không có tác dụng. Họ đã phát hiện ra rằng chuột được tiêm peptit P8RI có ít tổn thương DNA, viêm não và mất tế bào thần kinh hơn. Hơn nữa, chuột được tiêm peptit P8RI cũng có khả năng nhớ và học tập tốt hơn.
Các nhà khoa học hy vọng rằng peptit P8RI có thể là một ứng cử viên tiềm năng cho một loại thuốc mới để điều trị Alzheimer. Tuy nhiên, họ cũng nhấn mạnh rằng cần có nhiều nghiên cứu hơn để xác nhận hiệu quả và an toàn của peptit này ở người. Họ cũng muốn tìm hiểu rõ hơn về cơ chế hoạt động của peptit này và cách nó ảnh hưởng đến các quá trình sinh lý khác trong não.
Kết luận
Alzheimer là một căn bệnh thần kinh thoái hóa phổ biến và nguy hiểm, khiến hàng triệu người trên thế giới mất đi khả năng nhớ, suy nghĩ và tự chăm sóc. Một nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học tại MIT đã phát hiện ra một cách mới “đáng chú ý” để đảo ngược Alzheimer bằng cách sử dụng một loại peptit để làm gián đoạn CDK15, một loại enzyme gây hại cho các tế bào thần kinh. Nghiên cứu này đã cho thấy peptit này có khả năng cải thiện trạng thái của các tế bào thần kinh và khả năng nhận thức của chuột. Các nhà khoa học hy vọng rằng peptit này có thể là một ứng cử viên tiềm năng cho một loại thuốc mới để điều trị Alzheimer ở người. Tuy nhiên, cũng cần có nhiều nghiên cứu hơn để xác nhận hiệu quả và an toàn của peptit này ở người.
Dịch bởi Phương Quyên & nhóm chuyên gia dinh dưỡng tại Đại Học Stanford (USA).
Pao, P. C., Patnaik, D., Watson, L. A., Gao, F., Pan, L., Wang, J., … & Tsai, L. H. (2021). A Cdk5 inhibitory peptide reduces tau hyperphosphorylation and apoptosis in neurons. Proceedings of the National Academy of Sciences, 118(14), e2020492118.
