Bạn có biết rằng một số loại thực phẩm bổ sung có thể gây ra những tác dụng phụ nguy hiểm cho sức khỏe của bạn không? Nhiều người sử dụng các loại vitamin, khoáng chất hay thảo dược để bổ sung cho chế độ ăn uống của họ, nhưng không phải tất cả đều cần thiết hay an toàn. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu cho bạn về một số loại thực phẩm bổ sung phổ biến mà có thể có những rủi ro tiềm ẩn mà bạn nên biết.
Bổ sung vitamin A: có thể gây ra ngộ độc vitamin A nếu dùng quá liều, gây ra các triệu chứng như đau đầu, mệt mỏi, khô da và tóc, nôn mửa và xơ gan.
Bổ sung canxi: có thể gây ra sỏi thận, tăng nguy cơ ung thư và làm giảm hấp thu các khoáng chất khác như sắt và kẽm.
Bổ sung sắt: có thể gây ra ngộ độc sắt nếu dùng quá liều, gây ra các triệu chứng như buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng, tim đập nhanh và suy hô hấp.
Bổ sung vitamin E: có thể gây ra chảy máu não nếu dùng quá liều, đặc biệt là khi kết hợp với các thuốc chống đông máu.
Bổ sung vitamin K: có thể làm giảm hiệu quả của các thuốc chống đông máu và tăng nguy cơ bị đông máu.
Bổ sung omega-3: có thể gây ra chảy máu, tiêu chảy, ợ nóng và ảnh hưởng đến mức glucose trong máu nếu dùng quá liều hoặc kết hợp với các thuốc khác.
Bổ sung beta-carotene: có thể tăng nguy cơ ung thư phổi ở người hút thuốc lá nếu dùng quá liều.
Bổ sung vitamin A: Liều cao có thể gây ngộ độc
Vitamin A là một vitamin tan trong mỡ có vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của mắt, da và niêm mạc. Vitamin A cũng giúp hỗ trợ hệ miễn dịch và phát triển của thai nhi. Tuy nhiên, nếu bạn dùng quá nhiều vitamin A, bạn có thể bị ngộ độc vitamin A, gây ra các triệu chứng như đau đầu, mệt mỏi, khô da và tóc, nôn mửa và xơ gan. Ngộ độc vitamin A có thể xảy ra khi bạn dùng liều cao hơn 10.000 đơn vị quốc tế (IU) mỗi ngày trong một thời gian dài. Một số loại bổ sung vitamin A có thể chứa đến 25.000 IU trong một viên nang. Bạn cũng nên cẩn thận khi dùng các loại thuốc chứa vitamin A như isotretinoin (Accutane) hay acitretin (Soriatane) để điều trị mụn trứng cá hay bệnh vảy nến, vì chúng có thể tăng nguy cơ ngộ độc vitamin A. Nếu bạn muốn bổ sung vitamin A, bạn nên chọn các loại bổ sung chứa beta-carotene, một chất tiền vitamin A có trong rau quả màu cam và xanh lá, vì nó sẽ được chuyển hóa thành vitamin A trong cơ thể theo nhu cầu.
Bổ sung canxi: Liều cao có thể gây sỏi thận và ung thư
Canxi là một khoáng chất thiết yếu cho việc xây dựng và bảo vệ xương, cũng như duy trì chức năng của cơ và thần kinh. Canxi cũng có vai trò trong việc điều hòa huyết áp và giảm nguy cơ loãng xương. Tuy nhiên, nếu bạn dùng quá nhiều canxi, bạn có thể gặp phải những vấn đề sức khỏe sau:
Sỏi thận: Canxi dư thừa trong máu có thể kết tủa thành các hạt nhỏ trong thận, gây ra sỏi thận. Sỏi thận có thể gây ra đau nhói, máu trong nước tiểu, buồn nôn và tiêu chảy. Nếu sỏi thận lớn quá, bạn có thể cần phẫu thuật để loại bỏ chúng.
Ung thư: Một số nghiên cứu đã liên kết việc dùng liều cao canxi (hơn 1.000 mg mỗi ngày) với tăng nguy cơ ung thư, đặc biệt là ung thư ruột kết và ung thư vú. Nguyên nhân có thể là do canxi làm giảm hấp thu của vitamin D, một vitamin có tác dụng bảo vệ khỏi ung thư, hoặc do canxi làm tăng sản xuất của một số hormone gây ung thư.
Giảm hấp thu các khoáng chất khác: Canxi có thể cạnh tranh với các khoáng chất khác như sắt và kẽm để được hấp thu vào cơ thể. Điều này có thể gây ra thiếu hụt các khoáng chất này, dẫn đến các triệu chứng như thiếu máu, suy giảm miễn dịch và rối loạn tâm lý.
Nếu bạn muốn bổ sung canxi, bạn nên chọn các loại bổ sung chứa canxi citrate hoặc canxi malate, vì chúng dễ hấp thu hơn các loại canxi khác. Bạn cũng nên phân chia liều lượng thành hai hoặc ba lần trong ngày, vì cơ thể chỉ có thể hấp thu khoảng 500 mg canxi mỗi lần. Bạn cũng nên kết hợp bổ sung canxi với vitamin D để tăng hiệu quả của canxi và giảm nguy cơ sỏi thận.
Bổ sung sắt: Liều cao có thể gây ngộ độc sắt
Sắt là một khoáng chất quan trọng cho việc sản xuất hồng cầu, vận chuyển oxy và duy trì sức khỏe của tế bào. Sắt cũng giúp hỗ trợ hệ miễn dịch và phát triển của não bộ. Tuy nhiên, nếu bạn dùng quá nhiều sắt, bạn có thể bị ngộ độc sắt, gây ra các triệu chứng như buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng, tim đập nhanh và suy hô hấp. Ngộ độc sắt có thể xảy ra khi bạn dùng liều cao hơn 45 mg mỗi ngày trong một thời gian dài. Một số loại bổ sung sắt có thể chứa đến 65 mg trong một viên nang. Bạn cũng nên cẩn thận khi dùng các loại thuốc chứa sắt như ferrous sulfate hay ferrous fumarate để điều trị thiếu máu, vì chúng có thể tăng nguy cơ ngộ độc sắt. Nếu bạn muốn bổ sung sắt, bạn nên chọn các loại bổ sung chứa sắt bisglycinate hoặc sắt polypeptide, vì chúng dễ hấp thu hơn các loại sắt khác. Bạn cũng nên kết hợp bổ sung sắt với vitamin C để tăng hiệu quả của sắt và giảm nguy cơ táo bón.
Bổ sung vitamin E: Liều cao có thể gây chảy máu não
Vitamin E là một vitamin tan trong mỡ có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do các gốc tự do. Vitamin E cũng giúp hỗ trợ hệ miễn dịch và làm chậm quá trình lão hóa. Tuy nhiên, nếu bạn dùng quá nhiều vitamin E, bạn có thể gây ra chảy máu não, một loại đột quỵ do máu rỉ ra khỏi các mạch máu trong não. Chảy máu não có thể gây ra các triệu chứng như đau đầu, hoa mắt, liệt nửa người và rối loạn nhận thức. Chảy máu não có thể xảy ra khi bạn dùng liều cao hơn 400 IU mỗi ngày trong một thời gian dài. Một số loại bổ sung vitamin E có thể chứa đến 1.000 IU trong một viên nang. Bạn cũng nên cẩn thận khi dùng các loại thuốc chống đông máu như warfarin (Coumadin) hay aspirin, vì vitamin E có thể làm giảm hiệu quả của chúng và tăng nguy cơ chảy máu. Nếu bạn muốn bổ sung vitamin E, bạn nên chọn các loại bổ sung chứa vitamin E tự nhiên (d-alpha-tocopherol) hoặc vitamin E hỗn hợp (tocotrienols), vì chúng có hiệu quả cao hơn vitamin E tổng hợp (dl-alpha-tocopherol).
Bổ sung vitamin K: Liều cao có thể gây đông máu
Vitamin K là một vitamin tan trong mỡ có vai trò quan trọng trong việc đông máu và duy trì xương khỏe mạnh. Vitamin K cũng giúp hỗ trợ hệ tim mạch và phòng ngừa viêm khớp. Tuy nhiên, nếu bạn dùng quá nhiều vitamin K, bạn có thể gây ra đông máu, một tình trạng máu đông lại trong các mạch máu, gây ra các biến chứng như đau tim, đột quỵ và bịt tắc động mạch. Đông máu có thể xảy ra khi bạn dùng liều cao hơn 120 microgam (mcg) mỗi ngày trong một thời gian dài. Một số loại bổ sung vitamin K có thể chứa đến 500 mcg trong một viên nang. Bạn cũng nên cẩn thận khi dùng các loại thuốc chống đông máu như warfarin (Coumadin) hay aspirin, vì vitamin K có thể làm tăng hiệu quả của chúng và gây ra đông máu. Nếu bạn muốn bổ sung vitamin K, bạn nên chọn các loại bổ sung chứa vitamin K1 (phylloquinone) hoặc vitamin K2 (menaquinone), vì chúng có hiệu quả cao hơn vitamin K3 (menadione).
Bổ sung omega-3: Liều cao có thể gây chảy máu và tiêu chảy
Omega-3 là một loại axit béo không no có lợi cho sức khỏe của tim mạch, não bộ và khớp. Omega-3 cũng giúp hỗ trợ hệ miễn dịch và làm giảm viêm. Tuy nhiên, nếu bạn dùng quá nhiều omega-3, bạn có thể gặp phải những vấn đề sức khỏe sau:
Chảy máu: Omega-3 có tác dụng làm giảm độ nhớt của máu, giúp ngăn ngừa các cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu. Tuy nhiên, nếu bạn dùng quá nhiều omega-3, bạn có thể gây ra chảy máu, đặc biệt là khi kết hợp với các thuốc chống đông máu như warfarin (Coumadin) hay aspirin. Chảy máu có thể gây ra các triệu chứng như chảy máu cam, chảy máu răng lợi, xuất huyết dưới da và xuất huyết tiêu hóa.
Tiêu chảy: Omega-3 có tác dụng làm giãn cơ trơn của ruột, giúp ngăn ngừa táo bón. Tuy nhiên, nếu bạn dùng quá nhiều omega-3, bạn có thể gây ra tiêu chảy, gây ra các triệu chứng như đau bụng, phân lỏng và mất nước.
Ảnh hưởng đến mức đường huyết: Omega-3 có tác dụng làm giảm mức insulin kháng của cơ thể, giúp kiểm soát đường huyết. Tuy nhiên, nếu bạn dùng quá nhiều omega-3, bạn có thể gây ra ảnh hưởng đến mức đường huyết, đặc biệt là khi kết hợp với các thuốc điều trị tiểu đường như metformin (Glucophage) hay insulin. Ảnh hưởng đến mức đường huyết có thể gây ra các triệu chứng như hoa mắt, mệt mỏi, đói và khát.
Nếu bạn muốn bổ sung omega-3, bạn nên chọn các loại bổ sung chứa EPA (eicosapentaenoic acid) và DHA (docosahexaenoic acid), hai loại omega-3 có hiệu quả cao nhất. Bạn cũng nên phân chia liều lượng thành hai hoặc ba lần trong ngày, vì cơ thể chỉ có thể hấp thu khoảng 3 gam omega-3 mỗi lần. Bạn cũng nên chọn các loại bổ sung có chứng nhận của các tổ chức độc lập như USP (United States Pharmacopeia) hay NSF (National Sanitation Foundation), vì chúng đảm bảo chất lượng và an toàn của sản phẩm.
Bổ sung beta-carotene: Liều cao có thể gây ung thư phổi ở người hút thuốc
Beta-carotene là một chất tiền vitamin A có trong rau quả màu cam và xanh lá. Beta-carotene có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do các gốc tự do. Beta-carotene cũng giúp hỗ trợ sức khỏe của mắt, da và niêm mạc. Tuy nhiên, nếu bạn dùng quá nhiều beta-carotene, bạn có thể gây ra ung thư phổi, đặc biệt là ở người hút thuốc lá. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc dùng liều cao beta-carotene (hơn 20 mg mỗi ngày) có thể tăng nguy cơ ung thư phổi ở người hút thuốc lá từ 18% đến 28%. Nguyên nhân có thể là do beta-carotene bị biến đổi thành các chất gây ung thư khi tiếp xúc với các chất độc trong khói thuốc lá. Nếu bạn muốn bổ sung beta-carotene, bạn nên chọn các loại bổ sung chứa beta-carotene tự nhiên (d-beta-carotene) hoặc beta-carotene hỗn hợp (beta-cryptoxanthin), vì chúng có hiệu quả cao hơn beta-carotene tổng hợp (dl-beta-carotene). Bạn cũng nên giới hạn liều lượng dưới 10 mg mỗi ngày và tránh hút thuốc lá.
Kết luận
Bổ sung dinh dưỡng là một phương pháp phổ biến để bổ sung cho chế độ ăn uống của bạn và cải thiện sức khỏe của bạn. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại bổ sung đều cần thiết hay an toàn cho bạn. Bạn nên cẩn thận khi dùng các loại bổ sung như vitamin A, canxi, sắt, vitamin E, vitamin K, omega-3 và beta-carotene, vì chúng có thể gây ra những tác dụng phụ nguy hiểm nếu dùng quá liều hoặc kết hợp với các thuốc khác. Bạn nên luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại bổ sung nào và chọn các loại bổ sung có chứng nhận của các tổ chức độc lập. Bạn cũng nên ăn uống đa dạng và cân bằng để cung cấp đủ vitamin và khoáng chất cho cơ thể mà không cần phải dùng bổ sung.
Dịch bởi Phương Quyên & nhóm tại Đại Học Stanford (USA).
