Vắc xin cúm là một trong những biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe của chúng ta trước mùa cúm hàng năm. Tuy nhiên, bạn có biết rằng phương pháp sản xuất vắc xin cúm hiện nay có thể làm giảm hiệu quả của nó không? Và kẻ thù tiềm ẩn đó chính là trứng gà.
Bài báo nói về vấn đề của việc sản xuất vắc xin cúm trong trứng gà, một phương pháp đã được sử dụng trong 70 năm qua.
Vắc xin cúm được tạo ra bằng cách cho virus cúm nhân rộng trong trứng gà ủ, sau đó tách virus ra khỏi trứng và bao gồm nó trong vắc xin.
Nhưng virus cúm thường biến đổi liên tục, khiến việc phát triển vắc xin trở nên khó khăn. Nghiên cứu mới cho thấy việc nuôi cấy virus cúm trong trứng gà có thể gây ra thêm nhiều biến đổi khác.
Các biến đổi này có thể làm thay đổi tính chất kháng nguyên của virus, làm giảm hiệu quả của vắc xin. Năm ngoái, vắc xin cúm chỉ có hiệu quả 42%.
Các nhà khoa học cho rằng đã đến lúc cần phải áp dụng các phương pháp hiện đại hơn để sản xuất vắc xin cúm, thay vì sử dụng trứng gà. Một số phương pháp mới bao gồm việc sử dụng các tế bào động vật hoặc thực vật, hoặc các virus giả để tạo ra vắc xin.
Trứng gà và vắc xin cúm: Mối quan hệ lâu đời
Trứng gà đã được sử dụng để sản xuất vắc xin cúm trong hơn 70 năm qua. Các nhà sản xuất vắc xin sử dụng các trứng gà ủ để cho virus cúm nhân rộng trong lòng đỏ. Sau đó, họ tách virus ra khỏi trứng và tiêu diệt chúng bằng hóa chất hoặc nhiệt độ cao. Virus đã bị tiêu diệt này được gọi là virus không hoạt động (inactivated virus) và được bao gồm trong vắc xin cúm.
Khi tiêm vắc xin cúm, cơ thể của chúng ta sẽ nhận biết virus không hoạt động này và tạo ra các kháng thể để chống lại nó. Như vậy, khi chúng ta tiếp xúc với virus cúm thật, cơ thể đã có sẵn các kháng thể để ngăn chặn sự lây nhiễm.
Tuy nhiên, phương pháp này có một nhược điểm lớn: virus cúm thường biến đổi liên tục, khiến cho vắc xin cũ có thể không hiệu quả với các chủng virus mới. Do đó, các nhà khoa học phải dự đoán trước các chủng virus sẽ lưu hành trong mùa cúm tiếp theo và sản xuất vắc xin phù hợp.
Trứng gà làm giảm hiệu quả của vắc xin cúm
Nghiên cứu1 mới đây của các nhà khoa học thuộc Đại học Pennsylvania (Mỹ) đã chỉ ra rằng việc nuôi cấy virus cúm trong trứng gà có thể làm giảm hiệu quả của vắc xin. Lý do là khi virus cúm vào trong trứng gà, nó có thể thích nghi với môi trường mới và tạo ra các biến đổi gen (mutation).
Các biến đổi này có thể làm thay đổi tính chất kháng nguyên của virus, tức là các thành phần bề mặt của virus mà hệ miễn dịch của chúng ta nhận diện được. Khi đó, vắc xin cúm sẽ không khớp với virus cúm thật và không kích hoạt được phản ứng miễn dịch.
Theo các tác giả của nghiên cứu, điều này có thể giải thích tại sao hiệu quả của vắc xin cúm năm ngoái chỉ đạt 42%. Chủng virus cúm H3N2 chiếm ưu thế trong mùa cúm năm ngoái đã có một biến đổi thích nghi với trứng gà và làm thay đổi tính chất kháng nguyên của nó.
Các phương pháp mới trong sản xuất vắc xin cúm
Trước những hạn chế của việc sử dụng trứng gà để sản xuất vắc xin cúm, các nhà khoa học đã đề xuất và nghiên cứu các phương pháp mới. Một số phương pháp này bao gồm:
Sử dụng các tế bào động vật hoặc thực vật để nuôi cấy virus cúm. Ví dụ, một loại vắc xin cúm được sản xuất bằng cách sử dụng các tế bào từ thận của chó cáo (canine kidney cells).
Sử dụng các virus giả (virus-like particles) để mô phỏng cấu trúc của virus cúm nhưng không có gen của nó. Ví dụ, một loại vắc xin cúm được sản xuất bằng cách sử dụng các virus giả từ cây thuốc lá.
Sử dụng các đoạn gen của virus cúm để kích hoạt hệ miễn dịch mà không cần virus hoàn chỉnh. Ví dụ, một loại vắc xin cúm được sản xuất bằng cách sử dụng các đoạn gen được nhét vào các vi khuẩn E.coli.
Các phương pháp mới này có thể giải quyết được vấn đề của việc nuôi cấy virus cúm trong trứng gà và tạo ra các vắc xin hiệu quả hơn. Tuy nhiên, chúng vẫn đang trong quá trình nghiên cứu và phát triển và chưa được áp dụng rộng rãi.
Vì vậy, trong khi chờ đợi các vắc xin cúm mới, chúng ta vẫn nên tiêm vắc xin cúm hiện tại để bảo vệ sức khỏe của mình và người thân. Vắc xin cúm hiện tại vẫn có thể ngăn chặn được một số chủng virus cúm và giảm thiểu nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Hãy nhớ rằng phòng bệnh hơn chữa bệnh và vắc xin là một trong những công cụ quan trọng để phòng bệnh.
Vì sao chúng ta không nên nuôi cấy vắc xin cúm trong trứng gà nữa?
Trứng gà: Kẻ thù tiềm ẩn của vắc xin cúm
Cách mạng trong sản xuất vắc xin cúm: Từ bỏ trứng gà
Những hạn chế của việc sử dụng trứng gà để làm vắc xin cúm
Trứng gà làm giảm hiệu quả của vắc xin cúm: Sự thật đáng sợ
Hensley SE, Das SR, Bailey AL, et al. Hemagglutinin receptor binding avidity drives influenza A virus antigenic drift. Science. 2009 Oct 30;326(5953):734-6. doi: 10.1126/science.1178258. Bạn có thể xem bài báo này tại đây: https://science.sciencemag.org/content/326/5953/734↩
