Nhiều tổ chức có thể ban đầu chỉ muốn sử dụng dữ liệu họ thu thập cho mục đích tốt, nhưng khi gặp phải áp lực, và họ cần cải thiện lợi nhuận cho các nhà đầu tư, có thể có một cám dỗ mạnh mẽ để bước vào vùng xám của việc kiếm tiền từ dữ liệu (data monetization). Một số tổ chức, để tiết kiệm chi phí, có thể không thực hiện các biện pháp bảo vệ thích hợp để bảo vệ dữ liệu, khiến nó trở nên dễ bị tấn công bởi hacker và các vụ rò rỉ dữ liệu. Lời khuyên của tôi dành cho các bậc phụ huynh và giáo viên là hãy đảm bảo rằng bất kỳ ứng dụng nào, đặc biệt là những ứng dụng mà trẻ em sử dụng, đều có tiêu chuẩn cao nhất về việc dữ liệu đó có thể được sử dụng cho mục đích gì, và rằng nó thực hiện tất cả các biện pháp hợp lý để bảo vệ thông tin đó.
Trí tuệ nhân tạo (AI – artificial intelligence) và Quà tặng của Sự minh bạch
Chúng ta đều gặp khó khăn trong việc giúp trẻ em làm quen với những khái niệm phức tạp và các bài tập về nhà. Khi mọi thứ trở nên khó khăn, việc thuyết phục trẻ tiếp tục làm việc càng trở nên khó hơn. Khi các bậc phụ huynh không biết phải làm gì, các gia sư AI có thể giúp họ hiểu nơi con cái họ đang gặp khó khăn nhất và chỉ cho họ cách tốt hơn để tương tác với nội dung học tập. Các gia sư AI có thể xem xét mọi tương tác mà trẻ em có với AI, bao gồm các bài kiểm tra, bài học và các cuộc đối thoại Socratic, cung cấp cho phụ huynh các tóm tắt về những khoảng trống trong việc học của trẻ, những gì AI đã làm việc với học sinh của họ, và cách mà phụ huynh có thể hỗ trợ thêm.
Về nhiều khía cạnh, đây chính là cách mà bạn có thể mong đợi để tương tác với một gia sư tuyệt vời mà bạn thuê cho con cái của mình. Sau khi chúng tôi ra mắt Khanmigo, các bậc phụ huynh cho biết điều giúp họ kết nối tốt nhất với con cái về công việc của chúng là khái niệm không thể tưởng tượng trước đây về sự minh bạch. Gia sư AI cho phụ huynh biết con họ đang học gì và nơi nào chúng đang gặp khó khăn, và nó thậm chí còn gợi ý các bài tập mà phụ huynh có thể làm cùng con để lấp đầy những khoảng trống đó.
Đây là một ví dụ về cách tương tác giữa phụ huynh và Khanmigo:
PHỤ HUYNH: Con gái tôi đã làm gì? KHANMIGO: Cô ấy đã dành năm mươi bốn phút trong tuần này để cố gắng nắm vững Đại số I. Tôi đã giúp cô ấy một chút khi cô ấy bối rối về độ dốc. Cụ thể, cô ấy đã cố gắng tính toán sự thay đổi trong x so với sự thay đổi trong y thay vì theo chiều ngược lại. Đây là một liên kết để biết thêm chi tiết về tiến độ nắm vững của cô ấy. Ngoài ra, hôm qua, như một phần của bài tập từ cô giáo Longwood, tôi đã mô phỏng Hester Prynne từ cuốn “Chữ cái đỏ” (The Scarlet Letter). Cô ấy đã hỏi tôi rất nhiều câu hỏi về cảm giác bị tách biệt khỏi cộng đồng. Đây là một liên kết đến biên bản cuộc trò chuyện của chúng tôi. PHỤ HUYNH: Ồ! Điều đó tốt hơn tôi mong đợi. Mỗi khi tôi cố gắng khuyến khích cô ấy làm việc, cô ấy thường lườm tôi. KHANMIGO: Bạn không phải là phụ huynh đầu tiên gặp phải điều đó! Điều quan trọng là làm cho việc học trở nên thú vị và có liên quan đến con gái bạn. Hãy cố gắng kết hợp sở thích của cô ấy vào các bài học toán, và cho cô ấy thấy toán học áp dụng như thế nào trong cuộc sống thực. Sự nhất quán cũng rất quan trọng, vì vậy việc thiết lập một thói quen luyện tập có thể có lợi. Hãy nhớ ăn mừng những thành công của cô ấy, dù là nhỏ, để giữ cho cô ấy có động lực. Có thể bạn sẽ phải thử nghiệm một chút để tìm ra cách tốt nhất, nhưng với sự kiên nhẫn và sáng tạo, tôi tin rằng bạn sẽ tìm ra cách để thu hút cô ấy. PHỤ HUYNH: Làm thế nào tôi có thể bắt đầu thiết lập một thói quen khi cô ấy có vẻ kháng cự mỗi khi tôi đề cập đến chủ đề này? Tôi không thích tranh cãi về điều đó. KHANMIGO: Đây là một gợi ý: thay vì áp đặt một thói quen, hãy để cô ấy tham gia vào quá trình. Hãy thảo luận về tầm quan trọng của việc luyện tập thường xuyên, sau đó hỏi cô ấy thời gian nào trong ngày mà cô ấy cảm thấy sẵn sàng học nhất. Hãy để cô ấy gợi ý tần suất và thời gian cho mỗi buổi học. Bằng cách cho cô ấy có tiếng nói, cô ấy có thể cảm thấy có trách nhiệm hơn và ít kháng cự hơn. Và hãy nhớ, bắt đầu từ những điều nhỏ bé và dần dần phát triển lên. Sự nhất quán là rất quan trọng, ngay cả khi chỉ là vài phút mỗi ngày để bắt đầu. Hãy giữ cho mọi thứ tích cực và kiên nhẫn. Bạn đang làm rất tốt!
Gia sư AI chia sẻ hiệu quả tiến độ học tập của học sinh với phụ huynh để họ có thể hành động dựa trên thông tin đó và cung cấp hỗ trợ tốt hơn. Những lợi ích không chỉ dừng lại ở việc cho bạn biết điều gì đang xảy ra với con bạn về mặt học tập. Tôi tin rằng nó thực sự có thể tạo ra những mối liên kết tốt hơn giữa trẻ em và cha mẹ của chúng. Trong ví dụ trước, Khanmigo đã hướng dẫn phụ huynh cách xây dựng sự đồng thuận tốt hơn với con cái của họ. Hơn thế nữa, sự minh bạch có khả năng thúc đẩy các cuộc trò chuyện. Khi phụ huynh hỏi thanh thiếu niên của chúng tôi về việc học ở trường như thế nào, ví dụ, “Tốt” thường là tất cả những gì chúng tôi nhận được. Thật khó cho phụ huynh để thực sự hiểu không chỉ những gì học sinh đang làm mà còn để tìm ra các chủ đề cụ thể để trò chuyện.
Sự minh bạch không phải là một ý tưởng mới. Đó là lý do tại sao giáo viên gửi điểm về nhà. Đó cũng là lý do tại sao các trường tổ chức các cuộc họp phụ huynh – giáo viên. Nó cho phép phụ huynh trở thành những người ủng hộ hiệu quả cho giáo dục của con cái họ. Với sự hiểu biết rõ ràng về tiến độ của con cái, phụ huynh có thể hợp tác với giáo viên, các nhà quản lý trường học và các chuyên gia giáo dục. Giờ đây, với trí tuệ nhân tạo sinh (generative AI), chúng ta có thể làm điều này như chưa từng có trước đây, đảm bảo rằng nhu cầu của con cái chúng ta được đáp ứng. Nhưng việc chia sẻ thông tin như vậy cũng đặt ra một câu hỏi cơ bản về sự minh bạch thông tin: Biết tất cả mọi thứ về học tập của con cái chúng ta có lành mạnh không? Trong khi theo dõi hoạt động học tập của trẻ có thể là một cách tốt để đảm bảo tiến bộ và an toàn của chúng, có một số nhược điểm tiềm ẩn cần lưu ý. Nghiên cứu tâm lý trẻ em từ Đại học Barnard nêu bật một số mối quan tâm về cách mà phụ huynh có thể xử lý tốt nhất mối quan hệ của con cái với AI. Có thể có những chủ đề mà AI có thể giúp học sinh, nhưng nếu học sinh lo lắng rằng phụ huynh có thể thấy các tương tác của chúng, chúng có thể không tham gia ngay từ đầu. Nếu trẻ em cảm thấy như chúng không có quyền riêng tư hoặc không gian cá nhân trực tuyến, điều đó có thể làm tổn hại đến mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái và ảnh hưởng đến sự phát triển cảm xúc của chúng. Nếu phụ huynh quá kiểm soát hoặc áp đặt trong việc theo dõi, điều đó có thể dẫn đến vấn đề về lòng tin và sự oán giận từ trẻ. Nó cũng có thể tạo ra một loại áp lực để thể hiện tốt.
Giải thích ELI5:
Dữ liệu (data): Là thông tin mà các tổ chức thu thập, như tên, địa chỉ, hoặc sở thích của bạn.
Kiếm tiền từ dữ liệu (data monetization): Là khi các tổ chức sử dụng thông tin của bạn để kiếm tiền, có thể là bán cho người khác.
Gia sư AI (AI tutor): Là một chương trình máy tính giúp trẻ em học tập, giống như một người dạy kèm nhưng là máy tính.
Sự minh bạch (transparency): Là việc cho mọi người biết những gì đang xảy ra, giống như khi bạn cho cha mẹ biết bạn đang học gì.
Tâm lý trẻ em (child psychology): Là nghiên cứu về cách trẻ em suy nghĩ và cảm nhận.
Giải thích thuật ngữ khó hiểu:
Dữ liệu (data): Thông tin thu thập được từ người dùng.
Kiếm tiền từ dữ liệu (data monetization): Hành động sử dụng dữ liệu để tạo ra lợi nhuận.
Gia sư AI (AI tutor): Phần mềm sử dụng trí tuệ nhân tạo để giúp học sinh học tập.
Sự minh bạch (transparency): Tình trạng thông tin rõ ràng và dễ hiểu.
Tâm lý trẻ em (child psychology): Nghiên cứu về hành vi và cảm xúc của trẻ em.
Trong những từ khác, khi thời gian đến mà trẻ em thật sự cần sự giúp đỡ của chúng ta với công việc của mình, có thể cha mẹ sẽ không còn cảm thấy được chào đón. Chìa khóa là cha mẹ và các nhà phát triển ứng dụng cần tìm ra sự cân bằng giữa việc giám sát và tôn trọng quyền riêng tư cũng như sự độc lập của trẻ em.
AI như “Thiên thần Bảo vệ”
Internet là một nơi hữu ích nhưng cũng đáng sợ, ngay cả với người lớn. Vào cuối những năm 1990, chúng ta đã rất ấn tượng với sức mạnh tìm kiếm hàng tỷ trang web để tìm câu trả lời, sản phẩm và dịch vụ. Tuy nhiên, khi số lượt xem trang bắt đầu tạo ra doanh thu từ quảng cáo, hầu hết các trang web đã trở nên ít tập trung vào việc cung cấp những gì người dùng thực sự muốn và nhiều hơn về việc thuyết phục họ nhấp vào quảng cáo. Điều này cũng áp dụng cho tìm kiếm. Khoảng sáu liên kết đầu tiên mà bạn thấy thực sự là quảng cáo. Sau đó, các kết quả tìm kiếm thực sự bên dưới là từ các công ty giỏi trong việc tối ưu hóa trang web của họ cho các công cụ tìm kiếm, và chúng không phải lúc nào cũng là những nguồn đáng tin cậy nhất. Vì lý do này, bạn có khả năng tìm thấy thông tin sai lệch cũng nhiều như thông tin đúng khi tìm kiếm các liệu pháp có thể giúp người thân của bạn với căn bệnh của họ hoặc cố gắng hiểu sâu hơn về một vấn đề trong tin tức.
Điều này càng trở nên phức tạp hơn khi internet mà bạn thấy không giống như internet mà người khác thấy. Các kết quả tìm kiếm, quảng cáo và nguồn cấp dữ liệu mạng xã hội cá nhân hóa kết quả cho những gì bạn có khả năng tương tác nhiều nhất. Thường thì, đây là nội dung củng cố quan điểm hiện tại của bạn hoặc kích thích một phản ứng cảm xúc nào đó trong bạn, với kết quả cuối cùng là bạn cảm thấy căng thẳng hơn và có thể bị phân cực trong suy nghĩ.
Căng thẳng còn cao hơn đối với trẻ em. Chúng có khả năng ít trang bị hơn người lớn để phân biệt nguồn đáng tin cậy với nguồn không đáng tin cậy, điều này là một kỹ năng quan trọng mà ngay cả hầu hết người lớn cũng gặp khó khăn. Ngoài ra, trẻ em không có khả năng điều chỉnh hành vi của mình nhiều như người lớn, vì vậy các nguồn cấp dữ liệu mạng xã hội gây nghiện có thể hoàn toàn chiếm lấy sự chú ý của trẻ em trong nhiều giờ. Điều này tạo ra căng thẳng, sự bồn chồn và sự tách biệt khỏi thế giới thực. Với việc não bộ của trẻ em vẫn đang phát triển, điều này cũng có thể gây hại cho sự phát triển tâm lý của chúng. Và đó là trước khi chúng ta xem xét việc trẻ em có thể dễ dàng vô tình tiếp xúc với nội dung bạo lực hoặc khiêu dâm cực kỳ gây sốc trên mạng.
Vì lý do này, chúng ta cố gắng đặt ra một số rào cản cho internet dành cho trẻ em, với mức độ thành công khác nhau. Hầu hết các trường học và nhiều gia đình có phần mềm để giới hạn những trang mà một người trẻ có thể truy cập. Thật không may, đây là một công cụ thô bạo. Những bộ lọc này thường gây khó chịu cho học sinh vì chúng có thể chặn những thứ thực sự có giá trị. Chúng cũng có thể cho phép những thứ không phù hợp. Một trang web như YouTube có thể có một số nội dung giáo dục quý giá hoặc thậm chí giải trí bổ ích, nhưng nó cũng có nhiều nội dung không lành mạnh cho người trẻ. Ngay cả một cơ quan tin tức uy tín cũng có thể có nội dung về chiến tranh hoặc tội phạm tình dục mà sẽ không phù hợp cho trẻ em, đặc biệt là khi không có ai—hoặc cái gì—để giúp cung cấp bối cảnh.
Bây giờ hãy tưởng tượng nếu một gia sư AI có thể “ngồi” bên cạnh học sinh khi họ lướt internet nói chung. Hãy tưởng tượng nếu nó là một phần mở rộng của trình duyệt. Cũng giống như AI có thể giúp học sinh tham gia tốt hơn với các bài tập hoặc video trực tuyến, nó cũng có thể giúp họ khi họ đang duyệt Wikipedia, YouTube hoặc trang web của New York Times. Nó có thể diễn đạt lại bài báo mà họ đang đọc gần với trình độ của họ, có thể bỏ qua những chi tiết không phù hợp với độ tuổi. Khi học sinh đang nghiên cứu một bài luận, nó có thể giúp tìm ra tài liệu thực sự liên quan đến vấn đề mà họ đang điều tra. Nó cũng có thể giúp học sinh tham gia với những gì họ đang đọc theo cách Socratic hoặc thậm chí cung cấp bối cảnh mà học sinh cần để hiểu rõ hơn nội dung.
Có chức năng này cũng có thể cung cấp một dịch vụ quý giá cho cha mẹ và giáo viên. Là một bậc phụ huynh, tôi muốn tối đa hóa thời gian sử dụng màn hình có tính xây dựng của con cái (làm các bài tập học thuật trực tuyến, lập trình, tạo nghệ thuật kỹ thuật số, chỉnh sửa video hoặc viết một bài luận) và giảm thiểu thời gian không có tính xây dựng (theo dõi bạn bè trên mạng xã hội hoặc xem người khác chơi Roblox trên YouTube). Hơn nữa, tôi muốn đảm bảo rằng internet sẽ không đưa con tôi tiếp xúc với nội dung không lành mạnh. Lý tưởng nhất, tôi cũng muốn nhận báo cáo về những gì con tôi đã làm trên mạng. Điều này có thể đã có vẻ là một yêu cầu khó khăn chỉ vài năm trước, nhưng giờ đây là điều hoàn toàn khả thi nhờ thế hệ AI mới nhất. Nó giống như có một gia sư thực sự, có đạo đức và có trách nhiệm ngồi bên cạnh con bạn khi chúng làm bất cứ điều gì trên internet, xem xét các trang trước. Không chỉ loại giám sát AI này sẽ làm cho việc lướt internet an toàn và hiệu quả hơn, mà nó còn có thể cung cấp các động lực mà cha mẹ và giáo viên đã muốn thực hiện từ lâu.
Kể từ khi Khan Academy ra đời, các bậc phụ huynh đã hỏi tôi liệu chúng tôi có thể phát triển một cách để phân bổ thời gian cho YouTube hoặc Minecraft dựa trên mức độ công việc học thuật mà con cái họ đã hoàn thành trên trang web của chúng tôi. Điều này giờ đây đã khả thi, và chúng tôi đang xây dựng nó. AI sẽ có khả năng mở khóa thời gian trên các trang web ít hiệu quả hơn dựa trên lượng thời gian hiệu quả mà học sinh đã bỏ ra. Tất cả những gì tôi đã viết về trẻ em có thể cũng hữu ích cho người lớn. Nó sẽ giống như lướt internet với một người bạn thông minh, chu đáo, sẵn sàng giúp tôi tìm đến thông tin mà tôi muốn nhanh hơn. Nó cũng sẽ bảo vệ tôi khỏi những quảng cáo hoặc thông tin không lành mạnh. Nhưng với tư cách là một trợ lý lướt web, nó có thể làm nhiều hơn là chỉ giúp tôi tìm thông tin nhanh hơn. Nó có thể giúp tôi nhận thức được nơi tôi đang dành thời gian: KHANMIGO: Tôi nghĩ chúng ta đang làm việc nghiên cứu thuốc cho mẹ bạn. Nhưng bạn đã dành mười phút qua để xem các clip nhảy Bollywood. Có lẽ chúng ta nên quay lại công việc?
Điều gì sẽ xảy ra nếu nó cũng có thể giúp chúng ta nhận thức về sức khỏe tâm thần của mình? KHANMIGO: Bạn đã nhìn vào những bức ảnh cưới của bạn gái cũ trên Instagram một lúc rồi. Điều này khiến bạn cảm thấy như thế nào? Có lẽ chúng ta có thể nói một chút về điều đó.
Giải thích ELI5:
AI (Trí tuệ nhân tạo): Là một loại máy tính thông minh có thể giúp con người làm nhiều việc, giống như một người bạn thông minh giúp bạn tìm kiếm thông tin.
Bộ lọc: Là công cụ giúp chặn những trang web không tốt mà trẻ em không nên xem, giống như một cánh cửa bảo vệ.
Nội dung không lành mạnh: Là những thông tin hoặc video không tốt cho trẻ em, như bạo lực hoặc khiêu dâm, giống như những câu chuyện đáng sợ mà bạn không nên nghe.
Giải thích thuật ngữ khó hiểu:
AI (Artificial Intelligence): Trí tuệ nhân tạo, là công nghệ cho phép máy tính hoặc phần mềm thực hiện các nhiệm vụ mà thường cần đến trí tuệ con người.
Socratically: Liên quan đến phương pháp dạy học của Socrates, nơi người dạy đặt câu hỏi để giúp học sinh tự tìm ra câu trả lời.
Tối ưu hóa: Là quá trình cải thiện một cái gì đó để nó hoạt động tốt hơn, giống như việc làm cho một chiếc xe chạy nhanh hơn.
