Bạn có biết rằng các loại thuốc giảm cân hiện nay có thể khiến bạn mất cơ bắp ngoài mỡ thừa không? Đây là một vấn đề có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bạn. Trong bài viết này, tôi sẽ giải thích nguyên nhân và hậu quả của việc mất cơ bắp do thuốc giảm cân, và đưa ra một số lời khuyên để bảo vệ cơ bắp của bạn khi giảm cân.
Các loại thuốc giảm cân như semaglutide và tirzepatide làm giảm cảm giác thèm ăn và khiến người dùng tiêu thụ ít calo hơn.
Khi giảm cân nhanh chóng, cơ thể sẽ lấy năng lượng từ cả mỡ và cơ bắp, dẫn đến mất cơ bắp.
Mất cơ bắp có thể làm giảm tỷ lệ trao đổi chất nghỉ, gây chậm quá trình giảm cân và tăng nguy cơ tăng cân trở lại.
Mất cơ bắp cũng có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe như suy giảm chức năng tim mạch, xương khớp, đường huyết và hệ miễn dịch.
Để bảo vệ cơ bắp khi giảm cân, người dùng thuốc giảm cân nên ăn đủ protein, tập luyện thể dục có tác dụng tăng cường cơ bắp và kiểm tra chỉ số khối lượng cơ thường xuyên.
Thuốc giảm cân là gì và làm thế nào chúng ảnh hưởng đến cơ bắp?
Thuốc giảm cân là các loại thuốc được kê đơn hoặc bán tự do nhằm hỗ trợ quá trình giảm cân cho những người béo phì hoặc thừa cân. Các loại thuốc này có thể hoạt động theo nhiều cơ chế khác nhau, nhưng chủ yếu là làm giảm sự hấp thu calo từ thức ăn hoặc làm giảm sự thèm ăn của người dùng.
Một số loại thuốc giảm cân mới ra đời gần đây đã được coi là rất hiệu quả trong việc giúp người dùng giảm được nhiều ký trong thời gian ngắn. Hai loại thuốc tiêu biểu là semaglutide và tirzepatide. Semaglutide là thành phần hoạt chất trong các sản phẩm Ozempic và Wegovy của công ty Novo Nordisk; tirzepatide là thành phần hoạt chất trong sản phẩm Mounjaro của công ty Eli Lilly. Các loại thuốc này đều thuộc nhóm glucagon-like peptide-1 (GLP-1) receptor agonists, tức là các chất kích thích các receptor GLP-1 trên tế bào beta của tụy để tăng tiết insulin và làm giảm đường huyết. Ngoài ra, các loại thuốc này còn có tác dụng ức chế sự tiết hormone ghrelin – hormone kích thích sự thèm ăn – và kích hoạt các receptor GLP-1 trên não để làm cho người dùng có cảm giác no nhanh hơn và lâu hơn.
Tuy nhiên, khi sử dụng các loại thuốc này để giảm cân, người dùng không chỉ mất mỡ thừa mà còn mất luôn một phần khối lượng cơ bắp của mình. Điều này có thể gây ra những hậu quả không mong muốn cho sức khỏe và chất lượng cuộc sống của họ.
Tại sao mất cơ bắp khi giảm cân?
Khi người dùng thuốc giảm cân tiêu thụ ít calo hơn nhu cầu của cơ thể, họ sẽ tạo ra một trạng thái thiếu hụt năng lượng. Để bù đắp cho thiếu hụt này, cơ thể sẽ phải lấy năng lượng từ các nguồn dự trữ trong cơ thể, chủ yếu là từ mỡ và từ cơ bắp.
Mỡ là nguồn năng lượng chính của cơ thể khi thiếu calo. Mỗi kilogram mỡ có thể sinh ra khoảng 7000 calo năng lượng. Tuy nhiên, mỡ không phải là nguồn năng lượng duy nhất. Cơ bắp – hay chính xác hơn là glycogen – là nguồn năng lượng phụ của cơ thể khi thiếu calo. Glycogen là dạng lưu trữ của glucose trong gan và trong các tế bào cơ. Mỗi kilogram glycogen có thể sinh ra khoảng 4000 calo năng lượng.
Khi người dùng thuốc giảm cân tiêu thụ ít calo hơn nhu cầu của cơ thể, họ sẽ tạo ra một trạng thái thiếu hụt năng lượng. Để bù đắp cho thiếu hụt này, cơ thể sẽ phải lấy năng lượng từ các nguồn dự trữ trong cơ thể, chủ yếu là từ mỡ và từ cơ bắp.
Mỡ là nguồn năng lượng chính của cơ thể khi thiếu calo. Mỗi kilogram mỡ có thể sinh ra khoảng 7000 calo năng lượng. Tuy nhiên, mỡ không phải là nguồn năng lượng duy nhất. Cơ bắp – hay chính xác hơn là glycogen – là nguồn năng lượng phụ của cơ thể khi thiếu calo. Glycogen là dạng lưu trữ của glucose trong gan và trong các tế bào cơ. Mỗi kilogram glycogen có thể sinh ra khoảng 4000 calo năng lượng.
Khi người dùng thuốc giảm cân giảm cân nhanh chóng, tỷ lệ mất cơ bắp sẽ cao hơn so với khi giảm cân chậm rãi. Điều này là do khi thiếu calo quá nhiều, cơ thể sẽ không kịp chuyển đổi mỡ thành năng lượng và sẽ phải dựa vào glycogen để duy trì hoạt động. Khi glycogen bị tiêu thụ hết, các tế bào cơ sẽ bị phân hủy để tạo ra glucose cho não và các cơ quan khác. Điều này dẫn đến mất khối lượng và chức năng của cơ bắp.
Hậu quả của việc mất cơ bắp khi giảm cân
Mất cơ bắp khi giảm cân không chỉ ảnh hưởng đến vóc dáng mà còn có thể gây ra những hậu quả sau:
Giảm tỷ lệ trao đổi chất nghỉ: Cơ bắp là một trong những thành phần tiêu thụ nhiều năng lượng nhất trong cơ thể. Khi mất cơ bắp, tỷ lệ trao đổi chất nghỉ – số calo mà cơ thể tiêu thụ khi ở trạng thái nghỉ ngơi – sẽ giảm đi. Điều này có nghĩa là bạn sẽ phải tiêu thụ ít calo hơn để duy trì trọng lượng hiện tại hoặc tiếp tục giảm cân. Nếu bạn tiêu thụ quá nhiều calo so với tỷ lệ trao đổi chất nghỉ mới, bạn sẽ có nguy cơ tăng cân trở lại.
Giảm chức năng tim mạch: Cơ bắp là một loại mô có tính co rút cao, có khả năng điều chỉnh áp lực máu và tuần hoàn máu trong cơ thể. Khi mất cơ bắp, áp lực máu có thể tăng lên và gây ra các vấn đề về tim mạch như huyết áp cao, nhồi máu cơ tim hay đột quỵ.
Giảm chức năng xương khớp: Cơ bắp giúp duy trì sự ổn định và linh hoạt của xương khớp. Khi mất cơ bắp, xương khớp sẽ phải chịu áp lực và ma sát cao hơn, gây ra các vấn đề như thoái hóa khớp, viêm khớp hay gãy xương.
Giảm chức năng đường huyết: Cơ bắp là một trong những người tiêu thụ glucose chính trong cơ thể. Khi mất cơ bắp, khả năng tiêu thụ glucose của cơ thể sẽ giảm đi, gây ra các vấn đề về đường huyết như tiểu đường hay hạ đường huyết.
Giảm chức năng hệ miễn dịch: Cơ bắp có vai trò quan trọng trong việc sản xuất và vận chuyển các tế bào miễn dịch trong cơ thể. Khi mất cơ bắp, hệ miễn dịch sẽ suy yếu và dễ bị tấn công bởi các vi khuẩn, virus hay các tác nhân gây bệnh khác.
Lời khuyên để bảo vệ cơ bắp khi giảm cân
Để giảm thiểu việc mất cơ bắp khi giảm cân, người dùng thuốc giảm cân nên thực hiện một số lời khuyên sau:
Ăn đủ protein: Protein là thành phần cấu tạo của cơ bắp và có vai trò quan trọng trong việc duy trì và tăng cường khối lượng cơ. Khi giảm cân, người dùng thuốc giảm cân nên ăn đủ protein để bù đắp cho lượng protein bị mất do mất cơ bắp. Một số nguồn protein tốt là thịt, cá, trứng gà, sữa, đậu và các sản phẩm từ đậu.
Tập luyện thể dục có tác dụng tăng cường cơ bắp: Thể dục là một trong những cách hiệu quả nhất để bảo vệ và phát triển cơ bắp. Khi giảm cân, người dùng thuốc giảm cân nên kết hợp tập luyện thể dục có tác dụng tăng cường cơ bắp, như tập thể hình, kéo tạ, chạy bộ hay bơi lội. Thể dục không chỉ giúp duy trì khối lượng cơ mà còn giúp tăng tỷ lệ trao đổi chất nghỉ, giảm mỡ thừa và cải thiện sức khỏe toàn diện.
Kiểm tra chỉ số khối lượng cơ thường xuyên: Chỉ số khối lượng cơ là tỷ lệ phần trăm của khối lượng cơ so với khối lượng toàn thân. Chỉ số này cho biết mức độ mất cơ bắp của người dùng thuốc giảm cân. Người dùng thuốc giảm cân nên kiểm tra chỉ số khối lượng cơ thường xuyên để theo dõi quá trình giảm cân của mình và điều chỉnh chế độ ăn uống và tập luyện cho phù hợp. Có nhiều phương pháp để đo chỉ số khối lượng cơ, như sử dụng máy phân tích thành phần thân thể, máy đo điện trở sinh học hay công thức tính toán.
Kết luận
Giảm cân là một quá trình không đơn giản và có thể gặp nhiều rủi ro. Một trong những rủi ro đó là mất cơ bắp do sử dụng thuốc giảm cân. Mất cơ bắp không chỉ ảnh hưởng đến vóc dáng mà còn có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe như suy giảm chức năng tim mạch, xương khớp, đường huyết và hệ miễn dịch. Để bảo vệ cơ bắp khi giảm cân, người dùng thuốc giảm cân nên ăn đủ protein, tập luyện thể dục có tác dụng tăng cường cơ bắp và kiểm tra chỉ số khối lượng cơ thường xuyên.
Dịch bởi Phương Quyên & nhóm chuyên gia dinh dưỡng tại Đại Học Stanford (USA).
