Ung thư là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên thế giới. Một trong những đặc điểm nguy hiểm của ung thư là khả năng di căn, tức là sự lan rộng của các tế bào ung thư từ khối u chính sang các bộ phận khác của cơ thể. Quá trình di căn không chỉ gây ra sự gia tăng số lượng và kích thước của các khối u, mà còn làm giảm khả năng điều trị và tỷ lệ sống sót của bệnh nhân. Do đó, việc tìm ra những phương pháp ngăn chặn hoặc ức chế sự di căn của ung thư là rất quan trọng và cấp thiết.
Nghiên cứu sử dụng mô hình chuột để khảo sát tác dụng của statin đối với các khối u ung thư gan và ung thư vú.
Nghiên cứu phát hiện ra rằng statin có thể ức chế hoạt động của protein CD151, một thành phần của ma trận ngoại bào, có vai trò quan trọng trong việc duy trì tính bền vững và khả năng di căn của các tế bào ung thư.
Nghiên cứu cho thấy rằng statin có thể làm giảm kích thước và số lượng của các khối u chính và các khối u di căn trong gan và phổi của chuột, cũng như làm giảm sự xâm nhập của các tế bào ung thư vào các mạch máu.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng statin có thể tăng cường hiệu quả của liệu pháp miễn dịch kiểm soát điểm kiểm tra (checkpoint inhibitor), một loại thuốc mới trong điều trị ung thư, bằng cách làm tăng sự hiện diện và hoạt động của các tế bào miễn dịch trong khối u.
Nghiên cứu mở ra triển vọng sử dụng statin như một phương pháp điều trị phụ hoặc kết hợp với các phương pháp điều trị ung thư hiện có, đặc biệt là cho những bệnh nhân có ung thư có biểu hiện CD151 cao.
Một nghiên cứu mới đây do các nhà nghiên cứu từ Trung tâm Nghiên cứu Thực nghiệm và Lâm sàng (ECRC) và Charité – Đại học Y khoa Berlin thực hiện đã đưa ra một phát hiện bất ngờ: một loại thuốc hạ cholesterol có thể cũng có tác dụng chống ung thư. Đó là statin, một lớp thuốc được dùng rộng rãi để giảm cholesterol trong máu, một yếu tố nguy cơ gây bệnh tim mạch. Statin hoạt động bằng cách ức chế hoạt động của enzyme HMG-CoA reductase, một enzyme quan trọng trong quá trình tổng hợp cholesterol.
Tuy nhiên, nghiên cứu này đã chỉ ra rằng statin không chỉ ảnh hưởng đến cholesterol, mà còn ảnh hưởng đến một loại protein khác: CD151. CD151 là một thành phần của ma trận ngoại bào (extracellular matrix), một lớp vật liệu liên kết xung quanh các tế bào. CD151 có vai trò quan trọng trong việc duy trì tính bền vững và khả năng di căn của các tế bào ung thư. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng biểu hiện CD151 cao có liên quan đến sự tiến triển xấu và tỷ lệ tử vong cao ở nhiều loại ung thư, như ung thư gan, ung thư vú, ung thư da và ung thư ruột kết.
Trong nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu đã sử dụng mô hình chuột để khảo sát tác dụng của statin đối với các khối u ung thư gan và ung thư vú. Họ đã tiêm các tế bào ung thư vào chuột để tạo ra các khối u chính ở gan hoặc vú, sau đó cho chuột uống statin hàng ngày. Kết quả cho thấy rằng statin có thể làm giảm kích thước và số lượng của các khối u chính và các khối u di căn trong gan và phổi của chuột, so với chuột không được uống statin. Statin cũng làm giảm sự xâm nhập của các tế bào ung thư vào các mạch máu, một bước quan trọng trong quá trình di căn.
Để giải thích hiện tượng này, các nhà nghiên cứu đã phân tích biểu hiện gen và protein của các tế bào ung thư sau khi tiếp xúc với statin. Họ đã phát hiện ra rằng statin có thể ức chế hoạt động của protein CD151, qua đó làm suy yếu liên kết giữa các tế bào ung thư và ma trận ngoại bào. Điều này khiến cho các tế bào ung thư dễ bị ly giải và tiêu diệt bởi hệ miễn dịch.
Ngoài ra, nghiên cứu này còn cho thấy rằng statin có thể tăng cường hiệu quả của liệu pháp miễn dịch kiểm soát điểm kiểm tra (checkpoint inhibitor), một loại thuốc mới trong điều trị ung thư. Checkpoint inhibitor là những kháng thể nhân tạo có khả năng kích hoạt các tế bào miễn dịch để tấn công các tế bào ung thư, bằng cách ngăn chặn sự tương tác giữa các protein gọi là checkpoint trên bề mặt của các tế bào. Tuy nhiên, checkpoint inhibitor không phải lúc nào cũng hiệu quả, và chỉ có một phần nhỏ bệnh nhân ung thư phản ứng tốt với liệu pháp này.
Các nhà nghiên cứu đã thử kết hợp statin với checkpoint inhibitor trong mô hình chuột và phát hiện ra rằng sự kết hợp này có thể làm giảm khối lượng khối u và số lượng khối u di căn hơn so với chỉ dùng checkpoint inhibitor đơn lẻ. Họ cũng đã quan sát thấy rằng sự kết hợp này có thể làm tăng sự hiện diện và hoạt động của các tế bào miễn dịch trong khối u, đặc biệt là các tế bào T (cytotoxic T cells), những tế bào chuyên trách tiêu diệt các tế bào ung thư.
Checkpoint inhibitor
Nghiên cứu này mở ra triển vọng sử dụng statin như một phương pháp điều trị phụ hoặc kết hợp với các phương pháp điều trị ung thư hiện có, đặc biệt là cho những bệnh nhân có ung thư có biểu hiện CD151 cao. Statin là một loại thuốc an toàn và rẻ tiền, có thể dễ dàng tiếp cận được bởi nhiều người. Tuy nhiên, để xác nhận hiệu quả và an toàn của statin trong điều trị ung thư ở người, cần có thêm nhiều nghiên cứu lâm sàng lớn hơn và dài hạn hơn.
Kết luận
Ung thư là một căn bệnh nan y, gây ra nhiều tử vong và khổ đau cho con người. Một trong những yếu tố gây ra sự nguy hiểm của ung thư là khả năng di căn của các tế bào ung thư. Một nghiên cứu mới đây đã phát hiện ra rằng một loại thuốc hạ cholesterol, statin, có thể ngăn chặn sự di căn của ung thư bằng cách ức chế protein CD151. Nghiên cứu này đã cho thấy rằng statin không chỉ có lợi cho tim mạch, mà còn có lợi cho miễn dịch và chống ung thư. Nếu được xác nhận ở người, statin có thể trở thành một phương pháp điều trị mới và hiệu quả cho nhiều loại ung thư.
Dịch bởi Phương Quyên & nhóm chuyên gia dinh dưỡng tại Đại Học Stanford (USA).
