Gà là những sinh vật thú vị có những hành vi xã hội và sinh sản phức tạp. Để hiểu cách nhận biết một con gà mái đã sẵn sàng giao phối hay đang ấp trứng, chúng ta cần biết cách gà giao phối và cách chúng tạo ra trứng.
Gà giao phối bằng quá trình gọi là nụ hôn lỗ ruột. Lỗ ruột là lỗ mở ở cuối của hệ tiêu hóa và sinh dục ở cả gà đực và gà mái. Khi một con gà trống muốn giao phối với một con gà mái, nó sẽ thực hiện những hành vi tán tỉnh như đưa thức ăn, nhảy múa (hạ một cánh và xoay quanh con gà mái), và gáy. Nếu con gà mái quan tâm và chấp nhận, nó sẽ ngồi xổm xuống và giương nhẹ cánh, cho phép con gà trống leo lên lưng nó. Con gà trống sẽ nắm lấy mỏ hoặc lông cổ của con gà mái bằng miệng để cân bằng bản thân. Sau đó, nó sẽ chạm lỗ ruột của nó vào lỗ ruột của nó, chuyển tinh trùng vào ống sinh dục của nó. Đây được gọi là nụ hôn lỗ ruột.
Tinh dịch có thể duy trì khả năng sống trong ống sinh dục của con gà mái trong khoảng ba tuần, thụ tinh cho nhiều quả trứng khi chúng được hình thành. Một con gà mái không cần phải giao phối mỗi lần nó đẻ trứng; nó có thể sản xuất trứng thụ tinh trong vài ngày sau một lần giao phối. Tuy nhiên, nếu có nhiều con gà trống trong đàn, chúng có thể cạnh tranh để có cơ hội giao phối và cố gắng giao phối với cùng một con gà mái nhiều lần.
Khả năng để trứng và yếu tố ảnh hưởng đến sản xuất trứng của gà mái
Sản xuất trứng của một con gà mái phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như giống gà, tuổi, dinh dưỡng, sức khỏe và độ dài ngày. Hầu hết các con gà mái bắt đầu đẻ trứng vào khoảng 20 tuần tuổi và đạt đỉnh sản xuất vào khoảng 32 tuần tuổi. Sau đó, khả năng đẻ trứng của chúng sẽ giảm dần theo thời gian. Gà mái cần khoảng 14 giờ ánh sáng mỗi ngày để kích thích hormone sinh dục và tiếp tục đẻ trứng. Ánh sáng nhân tạo có thể được sử dụng để kéo dài độ dài ngày và duy trì sản xuất trứng trong những tháng mùa đông (đối với miền Bắc).
Sản xuất trứng của gà: từ rụng trứng đến đẻ trứng
Chu kỳ trứng của một con gà mái là khoảng 26 giờ, có nghĩa là nó sẽ đẻ trứng muộn hơn khoảng một giờ mỗi ngày cho đến khi nó bỏ qua một ngày hoặc nhiều hơn. Chu kỳ trứng bao gồm nhiều giai đoạn: rụng trứng (phóng ra lòng đỏ từ buồng trứng), thụ tinh (nếu có tinh dịch), hình thành lòng trắng (thêm lòng trắng), hoạt động của tuyến vỏ (thêm vỏ và sắc tố vỏ), và đẻ trứng.
Một con gà mái chỉ có thể đẻ một quả trứng mỗi ngày vì nó chỉ có một buồng trứng (bên trái) và ống sinh dục (ống dẫn trứng) hoạt động. Tuy nhiên, đôi khi một con gà mái có thể sản xuất hai lòng đỏ cùng một lúc hoặc liên tục, dẫn đến một quả trứng có hai lòng đỏ hoặc hai quả trứng trong một ngày. Điều này thường gặp ở những con gà mái mới lớn khi hệ thống sinh dục của chúng chưa được phát triển hoàn chỉnh.
Một con gà mái không mang thai sinh trực tiếp ra gà con; nó chỉ phát triển những quả trứng có thể được thụ tinh hay không. Một quả trứng thụ tinh chỉ có thể nảy nở thành gà con nếu nó được ấp ở nhiệt độ và độ ẩm phù hợp trong 21 ngày. Một con gà mái có thể quyết định ấp những quả trứng của chính nó hoặc một bầy trứng của những con gà mái khác nếu nó bắt đầu ấm áp. Ấm áp là một sự thay đổi nội tiết và hành vi khiến một con gà mái muốn ấp trứng và nuôi gà con.
Một con gà mái ấp trứng sẽ ngừng đẻ trứng và dành phần lớn thời gian ngồi trên tổ. Nó sẽ nhổ lông ở ức và bụng để lộ da và cung cấp nhiệt cho trứng. Nó cũng sẽ rất bảo vệ tổ của mình và có thể cắn hoặc kêu khi ai đó cố quấy rầy nó. Nó chỉ rời khỏi tổ một hoặc hai lần một ngày để ăn, uống và vệ sinh.
Nhận biết dấu hiệu của sự chấp nhận và đẻ trứng của gà mái
Để nhận biết một con gà mái đã sẵn sàng giao phối, hãy tìm kiếm những dấu hiệu của sự chấp nhận như ngồi xổm, giương cánh, hoặc phát ra âm thanh mời gọi khi được con gà trống tiếp cận. Để nhận biết một con gà mái đã muốn đẻ, hãy tìm kiếm những dấu hiệu của sự làm tổ như ngồi trên trứng trong thời gian dài, nhổ lông, hoặc cắn khi được tiếp cận.
Tài liệu tham khảo
1. Know Your Chickens. (n.d.). Cách giao phối gà: Mẹo chăm sóc gà mái và gà trống. [How Do Chickens Mate? Tips for Breeding Hens and Roosters]. Truy cập ngày 25/03/2023, từ https://www.knowyourchickens.com/how-do-chickens-mate/
4. Animal Dome. (n.d.). Tại sao gà mái chạy trốn trước khi giao phối? Lý do thực sự tại sao gà mái chạy! [Why Do Hens Run Before Mating? Real Reason Why Hens Run!]. Truy cập ngày 25/03/2023, từ https://animaldome.com/hens-run-mating/
5. Cooped Up Life. (n.d.). Cách gà trống giao phối với gà mái? | Giải thích khoa học | Video. [How Do Roosters Mate With Hens? | Science Explained | Video]. Truy cập ngày 25/03/2023, từ https://coopeduplife.com/how-do-roosters-mate-with-hens/
