Aspartame là một chất tạo ngọt nhân tạo được sử dụng rộng rãi trong các sản phẩm không đường, như nước ngọt, kẹo cao su và thực phẩm chế biến. Tuy nhiên, aspartame có gây ung thư hay không vẫn là một câu hỏi gây tranh cãi trong nhiều năm qua. Bài viết này sẽ khám phá các nghiên cứu khoa học về tác động của aspartame đến sức khỏe con người, cũng như các quan điểm của các cơ quan quản lý và chuyên gia về an toàn của chất này.
Aspartame là một chất tạo ngọt nhân tạo được phát triển vào những năm 1960 và được phê duyệt bởi FDA vào năm 1981.
Aspartame được biến đổi thành phenylalanine, aspartic acid và methanol trong cơ thể. Methanol có thể được chuyển hóa thành formaldehyde, một chất gây ung thư.
Một số nghiên cứu trên động vật cho thấy aspartame có liên quan đến sự phát triển của các khối u ở não, gan, thận và bàng quang. Tuy nhiên, các nghiên cứu này có những hạn chế về thiết kế, phương pháp và độ tin cậy.
Các nghiên cứu trên người cho thấy không có bằng chứng rõ ràng về mối liên hệ giữa aspartame và ung thư. Một số nghiên cứu cho thấy aspartame có thể tăng nguy cơ ung thư máu và bạch huyết ở nam giới, nhưng kết quả này không nhất quán và có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác.
Các cơ quan quản lý sức khỏe trên thế giới, như WHO, IARC, FDA và EFSA, đều khẳng định rằng aspartame là an toàn khi sử dụng theo liều lượng cho phép. Liều lượng an toàn hàng ngày cho aspartame là 50 mg/kg thân nặng.
Các chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng nên hạn chế sử dụng các chất tạo ngọt nhân tạo, bao gồm aspartame, và ưu tiên sử dụng các nguồn đường tự nhiên hoặc không sử dụng đường.
Aspartame: Chất tạo ngọt có gây ung thư?
Aspartame là một trong những chất tạo ngọt nhân tạo phổ biến nhất trên thế giới. Nó được sử dụng trong hàng nghìn sản phẩm không đường hoặc ít đường, như nước ngọt, kẹo cao su, sữa chua, kem và thực phẩm chế biến. Aspartame có vị ngọt gấp 200 lần so với đường mía và có ít calo hơn rất nhiều.
Aspartame được phát triển vào những năm 1960 bởi một công ty dược phẩm Mỹ. Nó được phê duyệt bởi Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) vào năm 1981 sau khi qua nhiều thử nghiệm lâm sàng và độc học. Tuy nhiên, từ đó đến nay, aspartame vẫn là một chất gây tranh cãi về mặt an toàn và tác động đến sức khỏe con người, đặc biệt là liên quan đến nguy cơ ung thư.
Aspartame có tác động gì đến cơ thể?
Aspartame là một este của hai axit amin: phenylalanine và aspartic acid. Khi tiêu thụ, aspartame được biến đổi thành các thành phần này trong ruột và máu. Phenylalanine và aspartic acid là những axit amin thiết yếu, tức là cơ thể không tự sản xuất được mà phải nhận từ thức ăn. Chúng có vai trò quan trọng trong việc tạo ra các protein và các chất truyền thần kinh.
Ngoài ra, aspartame cũng được chuyển hóa thành methanol, một loại rượu gây độc. Methanol có thể được chuyển hóa tiếp thành formaldehyde, một chất gây ung thư, trong gan và một số mô khác. Tuy nhiên, lượng methanol và formaldehyde sinh ra từ aspartame rất nhỏ so với lượng có trong một số loại trái cây, rau quả và nước ép.
Aspartame có gây ung thư ở động vật?
Một số nghiên cứu trên động vật, đặc biệt là chuột và rắn, cho thấy aspartame có liên quan đến sự phát triển của các khối u ở não, gan, thận và bàng quang. Các nghiên cứu này do Viện Nghiên cứu Ung thư Ramazzini ở Ý tiến hành vào những năm 2000 và 2010.
Tuy nhiên, các nghiên cứu này có những hạn chế về thiết kế, phương pháp và độ tin cậy. Các nhà nghiên cứu đã cho các chuột ăn aspartame với liều lượng cao hơn rất nhiều so với liều lượng an toàn hàng ngày cho con người. Hơn nữa, các chuột được nuôi cho đến khi chết tự nhiên, thay vì được giết khi bị bệnh hoặc già. Điều này có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện các khối u do tuổi tác hoặc các yếu tố khác.
Các cơ quan quản lý sức khỏe trên thế giới, như FDA, Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu (EFSA) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đã xem xét lại các nghiên cứu này và kết luận rằng chúng không có giá trị khoa học để chứng minh aspartame gây ung thư ở động vật.
Aspartame có gây ung thư ở người?
Các nghiên cứu trên người cho thấy không có bằng chứng rõ ràng về mối liên hệ giữa aspartame và ung thư. Các nghiên cứu này bao gồm các nghiên cứu quan sát (như nghiên cứu tiền triển, nghiên cứu bắt nguồn từ dân số và nghiên cứu điều tra) và các nghiên cứu can thiệp (như nghiên cứu lâm sàng ngẫu nhiên).
Một số nghiên cứu quan sát cho thấy aspartame có thể tăng nguy cơ ung thư máu và bạch huyết ở nam giới, nhưng kết quả này không nhất quán và có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác, như lối sống, chế độ ăn uống, tiền sử bệnh lý và sử dụng thuốc. Các nghiên cứu khác không tìm thấy mối liên hệ giữa aspartame và ung thư não, cổ tử cung, vú, ruột kết, tụy, gan hoặc bàng quang.
Các nghiên cứu can thiệp cho thấy aspartame không ảnh hưởng đến các chỉ số sinh học liên quan đến ung thư, như sự biểu hiện của các gen bảo vệ DNA, sự hình thành của các gốc tự do oxy hóa hoặc sự tăng sinh của các tế bào. Các nghiên cứu này thường có quy mô nhỏ và thời gian ngắn, nhưng chúng có lợi thế là có thể kiểm soát được các yếu tố gây nhiễu.
Aspartame có an toàn khi sử dụng?
Các cơ quan quản lý sức khỏe trên thế giới, như WHO, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC), FDA và EFSA, đều khẳng định rằng aspartame là an toàn khi sử dụng theo liều lượng cho phép. Liều lượng an toàn hàng ngày cho aspartame là 50 mg/kg thân nặng. Điều này có nghĩa là một người nặng 60 kg có thể uống khoảng 20 lon nước ngọt chứa aspartame mỗi ngày mà không gặp vấn đề.
Các cơ quan này đã xem xét toàn bộ các nghiên cứu về aspartame và sức khỏe con người từ khi chất này được phê duyệt cho đến nay. Họ đã đánh giá các rủi ro và lợi ích của aspartame dựa trên các tiêu chuẩn khoa học nghiêm ngặt và minh bạch. Họ đã kết luận rằng aspartame không gây ung thư hoặc các bệnh khác ở người khi sử dụng theo liều lượng an toàn.
Aspartame có tốt cho sức khỏe?
Mặc dù aspartame được coi là an toàn, điều đó không có nghĩa là nó có lợi cho sức khỏe. Các chất tạo ngọt nhân tạo, bao gồm aspartame, có thể làm giảm khả năng phân biệt vị ngọt của cơ thể và làm tăng ham muốn ăn ngọt. Điều này có thể dẫn đến việc tiêu thụ quá nhiều calo từ các nguồn khác và gây ra tăng cân, tiểu đường hoặc các bệnh tim mạch.
Các chất tạo ngọt nhân tạo cũng có thể ảnh hưởng đến vi khuẩn đường ruột, một yếu tố quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tiêu hóa và miễn dịch. Một số nghiên cứu cho thấy aspartame có thể làm giảm đa dạng sinh học của vi khuẩn đường ruột và làm tăng mức độ viêm trong cơ thể.
Các chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng nên hạn chế sử dụng các chất tạo ngọt nhân tạo, bao gồm aspartame, và ưu tiên sử dụng các nguồn đường tự nhiên hoặc không sử dụng đường. Các nguồn đường tự nhiên bao gồm mật ong, đường thốt nốt, đường nâu, đường trái cây và siro ngô. Các nguồn này cũng có calo và có thể gây hại nếu sử dụng quá nhiều, nhưng chúng cũng cung cấp một số chất dinh dưỡng và chất chống oxy hóa có lợi.
Kết luận
Aspartame là một chất tạo ngọt nhân tạo được sử dụng rộng rãi trong các sản phẩm không đường hoặc ít đường. Nó có vị ngọt gấp 200 lần so với đường mía và có ít calo hơn rất nhiều. Tuy nhiên, aspartame có gây ung thư hay không vẫn là một câu hỏi gây tranh cãi trong nhiều năm qua.
Các nghiên cứu khoa học cho thấy không có bằng chứng rõ ràng về mối liên hệ giữa aspartame và ung thư ở người. Các cơ quan quản lý sức khỏe trên thế giới đều khẳng định rằng aspartame là an toàn khi sử dụng theo liều lượng cho phép. Tuy nhiên, aspartame không phải là một chất tốt cho sức khỏe và nên được sử dụng một cách có chừng mực. Người tiêu dùng nên ưu tiên sử dụng các nguồn đường tự nhiên hoặc không sử dụng đường để bảo vệ sức khỏe của mình.
Dịch bởi Phương Quyên & nhóm tại Đại Học Stanford (USA).
