Giống gà bản địa châu Phi là những giống gà có nguồn gốc từ châu Phi hoặc được lai tạo từ các giống gà khác nhau trên thế giới. Chúng có vai trò quan trọng trong việc cung cấp thực phẩm, thu nhập và văn hóa cho người dân nông thôn. Tuy nhiên, giống gà bản địa châu Phi đang đối mặt với nhiều nguy cơ do sự biến đổi khí hậu, bệnh tật và sự can thiệp của con người. Bài viết này sẽ giới thiệu về đặc điểm, ứng dụng và phương pháp bảo tồn của một số giống gà bản địa châu Phi phổ biến.
Giới thiệu về giống gà bản địa châu Phi: khái niệm, phân loại và phân bố.
Đặc điểm của giống gà bản địa châu Phi: hình thái, sinh trưởng, sinh sản và khả năng chống bệnh.
Ứng dụng của giống gà bản địa châu Phi: cung cấp thực phẩm, thu nhập và văn hóa cho người dân nông thôn.
Phương pháp bảo tồn của giống gà bản địa châu Phi: nhận diện, lưu trữ và cải thiện di truyền.
Giới thiệu về giống gà bản địa châu Phi
Theo Manyelo et al. (2020), có hai loại giống gà bản địa châu Phi: giống gà thuần túy (pure breeds) và giống gà lai (cross breeds). Giống gà thuần túy là những giống gà có tính trạng di truyền ổn định và duy trì được qua nhiều thế hệ. Giống gà lai là những giống gà được tạo ra từ sự kết hợp của hai hoặc nhiều giống gà khác nhau. Một số ví dụ về giống gà thuần túy châu Phi là Venda, Ovambo, Potchefstroom Koekoek, Boschveld và Naked Neck. Một số ví dụ về giống gà lai châu Phi là Sasso, Kuroiler và Noiler.
Giống gà bản địa châu Phi được phân bố rộng rãi trên khắp lục địa này, nhưng tập trung nhiều ở các khu vực nông thôn. Theo FAO (2019), số lượng gia cầm ở châu Phi vào năm 2018 là khoảng 1,8 tỷ con, trong đó khoảng 80% là gà. Các quốc gia có số lượng gia cầm cao nhất ở châu Phi là Nigeria, Ethiopia, Ai Cập, Tanzania và Nam Phi.
Đặc điểm của giống gà bản địa châu Phi
Giống gà bản địa châu Phi có nhiều đặc điểm hình thái khác nhau, tùy thuộc vào nguồn gốc và môi trường sống. Một số đặc điểm chung của giống gà bản địa châu Phi là có lông màu sắc đa dạng, có cổ trần (naked neck), có vảy chân lớn, có mỏ và móng màu sáng, có đuôi dài và cong. Giống gà bản địa châu Phi có kích thước nhỏ hơn so với giống gà thương phẩm, với trọng lượng trung bình của gà trống là 1,5-2 kg và gà mái là 1-1,5 kg.
Giống gà bản địa châu Phi có khả năng sinh trưởng và sinh sản thấp hơn so với giống gà thương phẩm. Theo Manyelo et al. (2020), giống gà bản địa châu Phi chỉ đạt được trọng lượng giết mổ sau 16-24 tuần, trong khi giống gà thương phẩm chỉ cần 6-8 tuần. Giống gà bản địa châu Phi cũng chỉ đẻ khoảng 40-60 quả trứng mỗi năm, trong khi giống gà thương phẩm có thể đẻ hơn 300 quả trứng mỗi năm. Tuy nhiên, giống gà bản địa châu Phi có khả năng tự sinh sản cao, tỷ lệ nở tốt và khả năng nuôi con tốt.
Giống gà bản địa châu Phi có khả năng chống bệnh cao hơn so với giống gà thương phẩm. Theo Manyelo et al. (2020), giống gà bản địa châu Phi có hệ miễn dịch tốt hơn do được tiếp xúc với nhiều loại vi khuẩn và virus từ khi còn nhỏ. Giống gà bản địa châu Phi cũng có khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu khắc nghiệt của châu Phi, như nhiệt độ cao, hạn hán và thiếu thức ăn.
Ứng dụng của giống gà bản địa châu Phi
Giống gà bản địa châu Phi có vai trò quan trọng trong việc cung cấp thực phẩm, thu nhập và văn hóa cho người dân nông thôn ở châu Phi. Theo Manyelo et al. (2020), giống gà bản địa châu Phi cung cấp nguồn protein dồi dào cho người dân thông qua việc tiêu thụ thịt và trứng. Giống gà bản địa châu Phi cũng là nguồn thu nhập cho người dân thông qua việc bán hoặc trao đổi thịt, trứng hoặc con giống. Ngoài ra, giống gà bản địa châu Phi còn có ý nghĩa văn hóa cho người dân ở châu Phi. Giống gà bản địa châu Phi được sử dụng trong các lễ hội, nghi lễ tôn giáo hoặc làm quà biếu cho bạn bè hoặc người thân.
Phương pháp bảo tồn của giống gà bản địa châu Phi
Giống gà bản địa châu Phi đang đối mặt với nhiều nguy cơ do sự biến đổi khí hậu, bệnh tật và sự can thiệp của con người. Theo Manyelo et al. (2020), một số yếu tố gây nguy hiểm cho giống gà bản địa châu Phi là: sự mất môi trường sống do khai thác quá mức, sự xâm nhập của các giống gà ngoại lai hoặc thương phẩm, sự thiếu hụt của các chương trình nhận diện và lưu trữ di truyền, sự thiếu hụt của các chính sách và quy định về bảo tồn và phát triển giống gà bản địa.
Để bảo tồn và phát triển giống gà bản địa châu Phi, Manyelo et al. (2020) đề xuất một số phương pháp như sau: nhận diện và phân loại các giống gà bản địa châu Phi dựa trên các tiêu chí hình thái, sinh lý và di truyền; lưu trữ di truyền của các giống gà bản địa châu Phi thông qua việc duy trì các quần thể sinh sản tại các trang trại hoặc các ngân hàng tế bào; cải thiện di truyền của các giống gà bản địa châu Phi thông qua việc áp dụng các kỹ thuật lai tạo, lựa chọn hoặc biến đổi gen; nâng cao nhận thức và hỗ trợ của cộng đồng và chính quyền về tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát triển giống gà bản địa châu Phi.
Kết luận
Giống gà bản địa châu Phi là một tài nguyên quý giá của lục địa này. Chúng không chỉ cung cấp thực phẩm, thu nhập và văn hóa cho người dân nông thôn, mà còn có khả năng sinh trưởng và sinh sản trong điều kiện khắc nghiệt của châu Phi. Tuy nhiên, giống gà bản địa châu Phi cũng đang gặp nhiều thách thức do sự biến đổi khí hậu, bệnh tật và sự can thiệp của con người. Do đó, cần có những biện pháp bảo tồn và phát triển giống gà bản địa châu Phi một cách khoa học và bền vững.
Dịch bởi Phương Quyên & nhóm tại Đại Học Stanford (USA).
FAO. FAOSTAT: Livestock primary [Internet]. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations; 2019 [cited 2023 Jun 12]. Available from: http://www.fao.org/faostat/en/#data/QL
Mtileni BJ, Muchadeyi FC, Maiwashe A, Groeneveld E, Groeneveld LF, Dzama K, et al. Diversity and origin of South African chickens. Poult Sci. 2011;90(10):2189-94. doi:10.3382/ps.2011-01477
Mwale M, Masika PJ. Local chicken production: a strategy to improve household food security and poverty alleviation in South Africa. J Agric Biotechnol Sustain Dev. 2011;3(8):158-63.
Nwanta JA, Egege SC, Alli-Balogun JK, Ezema WS, Abdu PA, Onunkwo JI. Management of losses in poultry production in six local government areas of Anambra State, Nigeria. Int J Poult Sci. 2008;7(11):1058-60.
Okeno TO, Kahi AK, Peters KJ. Characterization of indigenous chicken production systems in Kenya. Trop Anim Health Prod. 2012;44(3):601-8. doi:10.1007/s11250-011-9942-x
Tìm kiếm:
Giống gà bản địa châu Phi: một tài nguyên quý giá cần được bảo tồn
Bảo tồn và phát triển giống gà bản địa châu Phi: lý do và phương pháp
Giống gà bản địa châu Phi: đặc điểm, ứng dụng và cách bảo tồn
Giống gà bản địa châu Phi: nguồn protein dồi dào cho người dân nông thôn
Giống gà bản địa châu Phi: khả năng sinh trưởng và sinh sản trong điều kiện khắc nghiệt
Giống gà bản địa châu Phi: ý nghĩa văn hóa và tôn giáo cho người dân châu Phi
Giống gà bản địa châu Phi: nguy cơ và thách thức trong bối cảnh biến đổi khí hậu
Giống gà bản địa châu Phi: nhận diện, lưu trữ và cải thiện di truyền
Giống gà bản địa châu Phi: nâng cao nhận thức và hỗ trợ của cộng đồng và chính quyền
